Ζαμιοκούλκας ή ζάμια, ένα ανθεκτικό φυτό εσωτερικού χώρου

Ο ζαμιοκούλκας είναι το πιο ανθεκτικό από τα φυτά εσωτερικού χώρου. Διατηρείται πολύ εύκολα με ελάχιστη περιποίηση, ακόμα κι αν ξεχάσουμε να το φροντίσουμε.

Αν ψάχνουμε για φυτά εσωτερικού χώρου που δε χρειάζονται πολύ φως, ο ζαμιοκούλκας αποτελεί την καλύτερη επιλογή. Η μεγάλη αντοχή και το πλούσιο φύλλωμα του, τον καθιστούν ένα από τα πιο δημοφιλή φυτά για γραφεία και επαγγελματικούς χώρους, ιδανικός και για να διακοσμήσουμε το σπίτι μας.

Κι αν το όνομα “ζαμιοκούλκας” ακούγεται αρκετά σύνθετο, στο εξωτερικό είναι γνωστότερος ως “ZZ plant”, το οποίο αποτελεί συντόμευση της λατινικής ονομασίας του φυτού (Zamioculcas zamiifolia). Στη χώρα μας, για χάρη συντομίας, ο ζαμιοκούλκας αναφέρεται και ως ζάμια.

Με καταγωγή από τα τροπικά δάση της Αφρικής, ο ζαμιοκούλκας έχει ορθόκλαδη ανάπτυξη με μακριά άκαμπτα καταπράσινα φύλλα που έχουν μία χαρακτηριστική γυαλάδα. Τα εντυπωσιακά φύλλα του ζαμιοκούλκα αναπτύσσονται από τα υπόγεια ριζώματα του φυτού που βρίσκονται μέσα στο χώμα.

Ο ζαμιοκούλκας ανήκει στην ίδια οικογένεια με το ανθούριο και το σπαθίφυλλο, χαρακτηρίζεται από βραδύ ρυθμό ανάπτυξης και φτάνει συνήθως σε ύψος 60-80 εκατοστών.

Aς δούμε λοιπόν αναλυτικά τις σημαντικότερες συμβουλές φροντίδας για τον ζαμιοκούλκα ώστε να τον διατηρήσουμε υγιή, λαμπερό και καταπράσινο στο σπίτι και σε επαγγελματικούς χώρους.

1. Ζάμια και ζαμιοκούλκας: είναι το ίδιο φυτό;

Πολύ συχνά, ο ζαμιοκούλκας αναφέρεται ως ζάμια, ωστόσο αξίζει να να αναφέρουμε ότι υπάρχει κι άλλο ένα φυτό με την ονομασία “ζάμια”.

Εκ πρώτης, το όνομα ζαμιοκούλκας μπορεί να μοιάζει συγγενικό με το “ζάμια”. Η σύγχυση των ονομάτων ενισχύεται από το γεγονός ότι τα φύλλα του φυτού της ζάμιας μοιάζουν αρκετά με αυτά του ζαμιοκούλκα.

Όμως οι ομοιότητες των δύο φυτών σταματούν εδώ, καθώς η ζάμια και ο ζαμιοκούλκας ανήκουν σε διαφορετικές οικογένειες.

Στις περισσότερες περιπτώσεις το φυτό που αγοράζουμε ως “ζάμια” είναι φυτό ζαμιοκούλκα και μπορούμε εύκολα να το αναγνωρίσουμε από τα ριζώματα του. Θα παρατηρήσουμε ότι τα φύλλα του ζαμιοκούλκα (Zamioculcas zamiifolia) εμφανίζονται μέσα από το χώμα.

Αντίθετα, η ζάμια (Zamia furfuracea) συγγενεύει με το φυτό τσίκας και τα φύλλα της σχηματίζονται ομοιόμορφα από ένα κεντρικό κορμό που μοιάζει με φοίνικα.

Με καταγωγή από το Μεξικό και την κεντρική Αμερική, η ζάμια είναι ένα ανθεκτικό φυτό που αναπτύσσεται κυρίως σε εξωτερικό χώρο.

Τα μακριά γυαλιστερά φύλλα της ζάμιας φτάνουν σε ύψος 1,5 μέτρου και εμφανίζονται από τον κωνικό βλαστό του φυτού που είναι χαμηλός με ύψος περίπου 20 εκατοστών.

2. Τι θέση επιλέγουμε για τον ζαμιοκούλκα μέσα στο σπίτι;

Ο ζαμιοκούλκας είναι εξαιρετικά ανθεκτικός και μπορεί να επιβιώσει σε πολλά διαφορετικά σημεία μέσα στον χώρο μας. Αναπτύσσεται καλύτερα σε φωτεινά σημεία, όπου μας δίνει νέους βλαστούς.

Σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, ο ζαμιοκούλκας προσαρμόζεται ελαχιστοποιώντας την ανάπτυξη του παραμένοντας καταπράσινος και λαμπερός.

Αποφεύγουμε να τοποθετούμε τον ζαμιοκούλκα σε σημεία που χτυπά απευθείας ο ήλιος για να αποφύγουμε τα εγκαύματα στο φύλλωμα του.

3. Τι γλάστρες και τι φυτόχωμα επιλέγουμε για τον ζαμιοκούλκα;

Aνάλογα την ανάπτυξη του ζαμιοκούλκα, επιλέγουμε την κατάλληλη γλάστρα, 1 με 2 νούμερα μεγαλύτερη από τη γλάστρα φυτωρίου που το αγοράσαμε. Από κει και πέρα, ο ζαμιοκούλκας θα χρειαστεί ξανά μεταφύτευση μετά από περίπου 2-3 χρόνια.

Για να γεμίσουμε τη γλάστρα του ζαμιοκούλκα, χρησιμοποιούμε φυτόχωμα για φυτά εσωτερικού χώρου με αρκετό περλίτη και ελαφρόπετρα στη σύσταση. Με αυτό τον τρόπο, εξασφαλίζουμε καλύτερο αερισμό και την απαραίτητη αποστράγγιση που χρειάζεται στο ριζικό σύστημα του φυτού για να αναπτυχθεί ομαλά.

4. Πόσο συχνά ποτίζουμε τον ζαμιοκούλκα;

Ο ζαμιοκούλκας έχει ελάχιστες απαιτήσεις σε νερό, ειδικά αν βρίσκεται σε σκοτεινό χώρο όπου αναπτύσσεται λιγότερο και το χώμα του στεγνώνει πιο αργά. Ακόμα κι αν ξεχάσουμε να τον ποτίσουμε για αρκετό διάστημα, μπορεί να επιβιώσει χωρίς προβλήματα.

Για τη φροντίδα του ζαμιοκούλκα, ποτίζουμε μια φορά τον μήνα κατά την περίοδο της άνοιξης, του φθινόπωρο και του χειμώνα. Την εποχή του καλοκαιριού που επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες και συνθήκες καύσωνα ποτίζουμε μέχρι δύο φορές το μήνα.

Προσέχουμε να μην ποτίζουμε συχνότερα τον ζαμιοκούλκα, γιατί τα ριζώματα του θα σαπίσουν, ενώ ίσως εμφανιστούν και κιτρινίσματα στο φύλλωμα του.

Είναι σημαντικό, η γλάστρα και το χώμα που έχουμε φυτέψει το φυτό να εξασφαλίζουν καλή αποστράγγιση για να απομακρύνεται το νερό που περισσεύει κατά το πότισμα και να μην έχουμε συνθήκες υπερβολικής υγρασίας.

5. Πόσο συχνά βάζουμε λίπασμα στον ζαμιοκούλκα;

Ο ζαμιοκούλκας έχει μικρές απαιτήσεις σε λίπασμα.

Για να βοηθήσουμε την ανάπτυξη του και να διατηρήσουμε το βαθύ πράσινο χρώμα των φύλλων του, μπορούμε να προσθέσουμε υγρό λίπασμα για πράσινα φυτά, στις αρχές της άνοιξης, στις αρχές του καλοκαιριού και στις αρχές του φθινοπώρου.

Αποφεύγουμε τη συχνή λίπανση που μπορεί να δημιουργήσει στρεσάρισμα στο φυτό και μαυρίσματα στα φύλλα.

6. Ποια έντομα και ποιες ασθένειες προσβάλλουν τον ζαμιοκούλκα;

Ο ζαμιοκούλκας είναι ιδιαίτερα ανθεκτικός σε προσβολές από έντομα και ασθένειες.

Σε περίπτωση που παρατηρήσουμε προσβολή από το έντομο της βαμβακάδας που δημιουργεί ασπρίσματα σαν βαμβάκι, και του θρίπα που προκαλεί μικρές ξηράνσεις στα φύλλα, ψεκάζουμε με βιολογικό σκεύασμα θερινού πολτού.

Σε προληπτικό επίπεδο, μπορούμε να ψεκάζουμε τα φυτά με διάλυμα πράσινου σαπουνιού διαλύοντας 1 κουταλιά της σούπας σε ένα λίτρο νερό.

7. Χρειάζεται κλάδεμα ο ζαμιοκούλκας;

Ο ζαμιοκούλκας συνήθως δεν κλαδεύεται, καθώς αν μειώσουμε το ύψος των βλαστών με το κλάδεμα, αυτό δεν προκαλεί καινούρια ανάπτυξη του φυλλώματος όπως συμβαίνει στα περισσότερα φυτά.

Αν για αισθητικούς λόγους θέλουμε να διατηρήσουμε το σχήμα του, μπορούμε να κοντύνουμε μερικούς βλαστούς την περίοδο της άνοιξης.

Για τη φροντίδα του ζαμιοκούλκα, καθώς αναπτύσσεται το φυτό, είναι σημαντικό να αφαιρούμε ξερούς ή σαπισμένους βλαστούς από την βάση τους και να απομακρύνουμε κίτρινα φύλλα και φύλλα που έχουν μαυρίσει.

8. Πώς γίνεται ο πολλαπλασιασμός του ζαμιοκούλκα;

O ζαμιοκούλκας πολλαπλασιάζεται αρκετά εύκολα με την διαδικασία της διαίρεσης του φυτού. Συγκεκριμένα, όταν τα ριζώματα του ζαμιοκούλκα έχουν γεμίσει την γλάστρα ασφυκτικά, μπορούμε να τα χωρίσουμε και να κάνουμε μεταφύτευση των νέων φυτών σε γλάστρες.

Εναλλακτικά, αν και πιο δύσκολα, μπορεί να γίνει πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα, χρησιμοποιώντας ένα μικρό τμήμα του βλαστού (4-5 εκατοστών) που να έχει δύο φύλλα.

9. Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που συναντάμε στην ανάπτυξη του ζαμιοκούλκα;

Ο ζαμιόκουλκας μπορεί να εμφανίσει προβλήματα στο φύλλωμα του όπως μαυρίσματα, κιτρινίσματα, σκόνη και λευκές κηλίδες. Ας δούμε αναλυτικά τι προκαλεί αυτά τα προβλήματα για να μπορέσουμε να τα αντιμετωπίσουμε.

• Γιατί μαυρίζουν τα φύλλα του ζαμιοκούλκα;

Μαυρίσματα στα φύλλα του ζαμιοκούλκα με τη μορφή κηλίδων παρατηρούνται όταν τα χτυπά απευθείας το ηλιακό φως. Επίσης, οι άκρες των φύλλων μπορεί να μαυρίσουν σε συνθήκες ξηρού περιβάλλοντος ή αν έχουμε βάλει υπερβολική ποσότητα λιπάσματος.

• Γιατί εμφανίζει κίτρινα φύλλα ο ζαμιοκούλκας;

Τα φύλλα του ζαμιοκούλκα μπορεί να κιτρινίσουν την περίοδο του χειμώνα όταν βρίσκεται σε συνθήκες χαμηλής θερμοκρασίας ή λόγω υπερβολικού ποτίσματος και κακής αποστράγγιση της γλάστρας.

Πολλές φορές, είναι φυσιολογικό τα παλαιότερα και κατώτερα φύλλα του ζαμιοκούλκα να κιτρινίζουν λόγω γήρανσης καθώς μεγαλώνει το φυτό.

• Γιατί μαζεύουν σκόνη και λευκά στίγματα τα φύλλα του ζαμιοκούλκα;

Για να γλιτώσουμε από τη σκόνη και τις λευκές κηλίδες στα φύλλα του ζαμιοκούλκα και παράλληλα να ζωντανέψουμε το βαθύ πράσινο γυαλιστερό χρώμα τους, τα καθαρίζουμε σε τακτά διαστήματα με ένα βρεγμένο πανί με ελαιόλαδο.

10. Κι ένα μυστικό για τον ζαμιοκούλκα

Ο ζαμιοκούλκας, θεωρείται φυτό που είναι τοξικό και μπορεί να προκαλέσει προβλήματα σε γάτες και σκύλους. Αν έχουμε κατοικίδια στο σπίτι ή στο γραφείο μας, φροντίζουμε να το κρατάμε μακριά για να μην μασήσουν τα φυτά και καταπιούν τα φύλλα τους.