Τι είναι το pH εδάφους και πώς το βελτιώνουμε;

Πώς βρίσκουμε το ph ενός εδάφους και πότε είναι προβληματικό για την ανάπτυξη των φυτών;

Πολλές φορές αναρωτιόμαστε αν το χώμα στον κήπο ή το χωράφι μας είναι κατάλληλο για να καλλιεργήσουμε τα λαχανικά, τα αρωματικά φυτά, τα δέντρα και τους θάμνους που επιθυμούμε.

Η οξύτητα του εδάφους, δηλαδή κατά πόσο όξινο ή αλκαλικό είναι το έδαφος, αποτελεί μία από τις πιο βασικές παραμέτρους για να αξιολογήσουμε την καταλληλότητα του για κάποια συγκεκριμένη καλλιέργεια.

Ο προσδιορισμός της οξύτητας συμπεριλαμβάνεται απαραίτητα στην γενική ανάλυση εδάφους που αποτυπώνει τα βασικά χαρακτηριστικά του.

Ο πιο διαδεδομένος και εύκολος τρόπος για να μετρήσουμε την οξύτητα του εδάφους, του νερού και διάφορων υγρών είναι η κλίμακα του pΗ.

Λαμβάνοντας υπόψη την τιμή του pH, μπορούμε να προχωρήσουμε στη βελτίωση του χώματος με τα κατάλληλα εδαφοβελτιωτικά υλικά.

Ας δούμε λοιπόν πώς μετράμε το pH, ποιοι τύποι εδαφών υπάρχουν σύμφωνα με την κλίμακα και πώς γίνεται η διόρθωση του pH ώστε να εξασφαλίσουμε ομαλή ανάπτυξη και πλούσια καρποφορία.

1. Τι είναι το εδαφικό pH;

Το pH είναι μία κλίμακα μέτρησης της οξύτητας του εδάφους που ανακαλύφθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. Έχει άμεση επίδραση στην ανάπτυξη των φυτών, καθώς επηρεάζει την πρόσληψη θρεπτικών στοιχείων από τα φυτά.

Σε πολύ χαμηλό ή πολύ υψηλό pH, παρουσιάζονται δυσμενείς φυσικές ιδιότητες στο έδαφος σε βαθμό που τα φυτά δυσκολεύονται να αφομοιώσουν τα διάφορα θρεπτικά στοιχεία και εμφανίζονται τοξικότητες.

2. Πώς χαρακτηρίζονται τα εδάφη σύμφωνα με την κλίμακα του pH;

Η μέθοδος του pΗ περιλαμβάνει μία βαθμονόμηση της οξύτητας από το 0 ως το 14, όπου στο 7 είναι το ουδέτερο. Ανάλογα τον προσδιορισμό του pH, τα εδάφη χαρακτηρίζονται ως:

• Πολύ ισχυρά όξινο έδαφος, όταν η τιμή του pΗ είναι μικρότερη από 5.
• Ισχυρά όξινο έδαφος, όταν η τιμή του pH είναι μεταξύ 5 και 5,5.
• Μέτρια όξινο έδαφος, όταν η τιμή του pH είναι μεταξύ 5,5 και 6.
• Ελαφρά όξινο έδαφος, όταν η τιμή του pH είναι μεταξύ 6 και 6,5.
• Ουδέτερο έδαφος, όταν η τιμή του pH είναι μεταξύ 6,5 και 7,5.
• Ελαφρά αλκαλικό έδαφος, όταν η τιμή του pH είναι μεταξύ 7,5 και 8.
• Μέτρια αλκαλικό έδαφος, όταν η τιμή του pH είναι μεταξύ 8 και 8,5.
• Ισχυρά αλκαλικό έδαφος, όταν η τιμή του pH είναι μεταξύ 8,5 και 9.
• Πολύ ισχυρά αλκαλικό έδαφος, όταν η τιμή του pH είναι από 9 και πάνω.

Συνοπτικά, τα αλκαλικά εδάφη έχουν pH πάνω από το 7, ενώ τα όξινα εδάφη έχουν pH κάτω από το 7.

3. Πώς το pH επηρεάζει τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους;

Σε ένα εύρος τιμών από 6 εως 8 τα περισσότερα από τα καλλιεργούμενα φυτά αναπτύσσονται ομαλά και δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα.

Σε αυτά τα εδάφη, δηλαδή στα ελαφρά όξινα, τα ουδέτερα και τα ελαφρά αλκαλικά, υπάρχει καλή διαθεσιμότητα και απορρόφηση των βασικών θρεπτικών στοιχείων όπως το άζωτο, ο φώσφορος, το κάλιο, το ασβέστιο και το μαγνήσιο, καθώς των ιχνοστοιχείων όπως βόριο, ο σίδηρος και ο ψευδάργυρος.

Στα πιο αλκαλικά εδάφη με μεγαλύτερο pH, παρατηρείται έλλειψη αζώτου και ιχνοστοιχείων και μεγαλύτερες συγκεντρώσεις φώσφορου, καλίου και ασβεστίου.

Στα πιο όξινα εδάφη με χαμηλότερο pH, μειώνεται η διαθεσιμότητα και η απορρόφηση βασικών θρεπτικών στοιχείων, όπως το άζωτο, ο φώσφορος και το κάλιο.

Βέβαια, υπάρχουν και τα οξύφιλα φυτά (όπως η γαρδένια και η αζαλέα) που αναπτύσσονται άριστα σε πολύ χαμηλές τιμές pH μεταξύ 4 και 5.

4. Με ποιους τρόπους μπορούμε να μετρήσουμε το pH του εδάφους;

Υπάρχουν τρεις τρόποι για τη μέτρηση του εδαφικού pH:

α) Με ανάλυση εδάφους: Ο πιο αξιόπιστος τρόπος για να μετρήσουμε το pH του εδάφους είναι να πάμε δείγμα χώματος σε ένα εδαφολογικό εργαστήριο στο πλαίσιο της εδαφολογικής ανάλυσης. Με αυτό τον τρόπο, έχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα και μπορούμε να μετρήσουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια.

β) Με πεχάμετρο: Στο εμπόριο κυκλοφορούν ειδικές ηλεκτρονικές συσκευές που ονομάζονται πεχάμετρα, τα οποία διαθέτουν ηλεκτρόδιο που βυθίζουμε στο έδαφος και ψηφιακή οθόνη που δείχνει την μέτρηση του pH. Ανάλογα το κόστος της κάθε συσκευής, η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων μπορεί να διαφέρει.

γ) Με χάρτινες ταινίες: Ένας οικονομικός τρόπος για να μετρήσουμε το pH του εδάφους, είναι οι ειδικές χάρτινες ταινίες μίας χρήσης, που αλλάζουν χρώμα ανάλογα με το pH του εδάφους.

5. Πώς μπορούμε να διορθώσουμε το pH του εδάφους για τις καλλιέργειες;

Η διόρθωση και βελτίωση του pH του εδάφους χωρίζεται σε δύο βασικές κατηγορίες: την αύξηση του pH στα όξινα εδάφη και την μείωση του pH στα αλκαλικά εδάφη χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα εδαφοβελτιωτικά υλικά όπως αναλυτικά περιγράφουμε παρακάτω:

• Βελτίωση όξινων εδαφών με αύξηση pH

Για τη διόρθωση του pH σε πολύ όξινα εδάφη, προσθέτουμε κατάλληλη ποσότητα γεωργικής ασβέστου ώστε να αυξήσουμε το pH και να βελτιώσουμε το χώμα.

Η υψηλή οξύτητα των εδαφών ενισχύεται από την υπερβολική χρήση λιπασμάτων, την εντατική καλλιέργεια χωρίς αγρανάπαυση, και την έκπλυση των θρεπτικών συστατικών του εδάφους λόγω εντατικών βροχοπτώσεων.

• Βελτίωση αλκαλικών εδαφών με μείωση pH

Για τη διόρθωση του pH σε αλκαλικά ή ασβεστούχα εδάφη, προσθέτουμε κατάλληλη ποσότητας σκόνης θειαφιού στο χώμα προκειμένου να μειώσουμε το pH.

Ανάλογα την ποσότητα θειαφιού που ρίχνουμε σε κάθε τετραγωνικό μέτρο εδάφους, επιτυγχάνουμε ανάλογο επίπεδο μείωσης του pH του εδάφους.

Η προσθήκη λιπασμάτων θειικής αμμωνίας και θειικού σιδήρου συμβάλλει στη μείωση του pH.

Επιπλέον, η διόρθωση του pH σε αλκαλικά εδάφη μπορεί να γίνει με οργανικά λιπάσματα όπως η κοπριά, το κομπόστ και η ξανθιά τύρφη.

6. Κι ένα μυστικό για εύκολη μέτρηση του εδαφικού pH

Μια πολύ εύκολη αλλά όχι τόσο ακριβής μέτρηση του pH του εδάφους είναι να βάλουμε χώμα σε ένα ποτήρι που περιέχει ξύδι και σε ένα ποτήρι που περιέχει 2 κουταλιές σούπας μαγειρικής σόδας διαλυμένο σε νερό. Αν το ποτήρι με το ξύδι βγάλει αφρούς, τότε το έδαφος είναι αλκαλικό ενώ αν βγάλει αφρούς το ποτήρι με τη μαγειρική σόδα, το έδαφος είναι όξινο.