12 μυστικά για την καλλιέργεια της αμυγδαλιάς

Αμυγδαλιά, το αγαπημένο καρποφόρο δέντρο που συναντάμε παντού στην ελληνική ύπαιθρο. Ένα φυτό που παραδοσιακά συμβολίζει την ελπίδα και τον ερχομό της άνοιξης.

Εκτός από τα πεντανόστιμα αμύγδαλα που απολαμβάνουμε φρέσκα και αποξηραμένα, οι αμυγδαλιές είναι διάσημες για την υπέροχη ανθοφορία τους.

Κάθε χρόνο στα μέσα Ιανουαρίου, ξεπροβάλουν λευκά-ροζ λουλούδια πάνω στα γυμνά κλαδιά τους, πριν ακόμη ακόμα εμφανιστούν τα φύλλα τους, στέλνοντας ένα μήνυμα απέραντης αισιοδοξίας και ομορφιάς μέσα στον χειμώνα.

Η ανθισμένη αμυγδαλιά αποτελεί διαχρονική πηγή έμπνευσης στην ποίηση, το θέατρο και τις τέχνες.

Πρόκειται για ένα φυλλοβόλο δέντρο, που φτάνει σε ύψος 4-10 μέτρων, με στενόμακρο φύλλωμα, οδοντωτό στις άκρες. Η αμυγδαλιά ζει για πολλές δεκαετίες, ενώ η παραγωγική της ζωή μπορεί να φτάσει και τα 50 χρόνια.

Οι καρποί της αμυγδαλιάς, τα αμύγδαλα, θεωρούνται από τους πιο θρεπτικούς ξηρούς καρπούς καθώς είναι πλούσια σε  πρωτεΐνες, βιταμίνες, λιπαρά οξέα και φυτικές ίνες, ενώ περιέχουν επίσης μαγνήσιο, ασβέστιο, φώσφορο και σίδηρο.

Η αμυγδαλιά ανήκει στην ίδια οικογένεια με την καλλιέργεια ροδακινιάς, την καλλιέργεια δαμασκηνιάς, την καλλιέργεια βερικοκιάς και την καλλιέργεια κερασιάς.

Ας δούμε αναλυτικά ποιες είναι οι πιο γνωστές ποικιλίες αμυγδαλιάς για να φυτέψουμε, μαζί με χρήσιμες συμβουλές για την καλλιέργεια της αμυγδαλιάς, ώστε να απολαμβάνουμε πλούσια παραγωγή με πεντανόστιμα αμύγδαλα από τον κήπο μας και την υπέροχη ανθοφορία της μέσα στον χειμώνα.

1. Ποιες είναι οι πιο γνωστές ποικιλίες αμυγδαλιάς που καλλιεργούνται στη χώρα μας;

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες αμυγδαλιάς για να φυτέψουμε, ανάλογα τα επιθυμητά χαρακτηριστικά και την περιοχή που καλλιεργούμε.

Προτιμούμε παραγωγικές ποικιλίες αμυγδαλιάς με υψηλό ποσοστό ψίχας. Οι σκληροκέλυφες και οι ημίσκληρες ποικιλίες αμυγδαλιάς είναι πιο ανθεκτικές, σε αντίθεση με τις αφράτες ποικιλίες προσβάλλονται πιο εύκολα μετασυλλεκτικά από διάφορες ασθένειες.

Επιλέγουμε ποικιλίες που ανθίζουν αργά, ειδικά σε βόρειες περιοχές, ώστε να μην καταστρέφονται τα άνθη τους κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας.

Γνωστές ξενες ποικιλίες αμυγδαλιάς είναι η Τexas, η Truoito και η Ferragnes, ενώ από τις ελληνικές πιο γνωστή είναι η ποικιλία Ρέτσου.

• Ποικιλία αμυγδαλιάς Texas: Αμερικάνικη παραγωγική ποικιλία, καλής ποιότητας που ωριμάζει στα τέλη Σεπτέμβρη, με στρογγυλό ωοειδές καρπό, με ημίσκληρο κέλυφος, με μεγάλο ποσοστό ψίχας και υπόπικρη στη γεύση. Μπαίνει γρήγορα σε καρποφορία και είναι ανθεκτική στην ασθένεια μονίλια.
• Ποικιλία αμυγδαλιάς Truoito: Ιταλική παραγωγική ποικιλία που ωριμάζει τέλη Σεπτέμβρη, με ωοειδές καρπό, και σκληρό κέλυφος, με σχετικά μικρό ποσοστό ψίχας αλλά πολύ γευστική. Μπαίνει γρήγορα σε καρποφορία και είναι σχετικά ανθεκτική στην μονίλια.
• Ποικιλία αμυγδαλιάς Ferragnes: Παραγωγική ποικιλία, πολύ καλής ποιότητας με στενόμακρο καρπό ημίσκληρο κέλυφος, και γλυκιά γεύση που ωριμάζει στα μέσα Σεπτεμβρίου. Μπαίνει γρήγορα σε καρποφορία και είναι ανθεκτική στη μονίλια αλλά ευαίσθητη στο κορύνεο.
• Ποικιλία αμυγδαλιάς Lauranne: Γαλλική ποικιλία αμυγδαλιάς, αυτογόνιμη, που καλλιεργείται χωρίς επικονιαστές, με σχετικά μικρό μέγεθος ψίχας. Εισέρχεται γρήγορα σε καρποφορία και ωριμάζει μέσα Σεπτεμβρίου.
• Ποικιλία αμυγδαλιάς Ρέτσου: Ελληνική ποικιλία πολύ παραγωγική, με επιμήκη αφράτο καρπό με μαλακό κέλυφος, μεγάλο ποσοστό ψίχας και καλή γεύση. Ωριμάζει στα μέσα Σεπτέμβρη και μπαίνει νωρίς σε καρποφορία.

2. Τι συνθήκες χρειάζεται η καλλιέργεια της αμυγδαλιάς για να μας δώσει πλούσια καρποφορία;

Η καλλιέργεια της αμυγδαλιάς ταιριάζει απόλυτα στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της χώρας μας καθώς προτιμά ξηροθερμικό κλίμα, χωρίς πολλές βροχές.

Οι αμυγδαλιές είναι ανθεκτικές στον παγετό, αλλά ευαίσθητες σε υγρό περιβάλλον που ευνοεί προσβολές από μυκητολογικές και βακτηριακές ασθένειες.

Για καλύτερη απόδοση, η καλλιέργεια της αμυγδαλιάς φυτεύεται μέσης σύστασης εδάφη, γόνιμα, με καλή αποστράγγιση.

Οι αμυγδαλιές μπορούν να αναπτυχθούν σε ξηρά και άγονα ασβεστούχα εδάφη ακόμη και πετρώδη, καθώς διαθέτουν ένα πολύ δυνατό και διεισδυτικό ριζικό σύστημα που απλώνεται σε βάθος, απορροφώντας τις διαθέσιμες ποσότητες νερού και θρεπτικών στοιχείων.

3. Ποια εποχή και πώς φυτεύουμε τις αμυγδαλιές;

Κατάλληλη εποχή φύτευσης για την καλλιέργεια της είναι η περίοδος του χειμώνα, φυτεύοντας γυμνόριζα δενδρύλλια που δεν διαθέτουν μπάλα χώματος, τα οποία προμηθευόμαστε από φυτώρια.

Μπορούμε επίσης να προμηθευτούμε δέντρα αμυγδαλιάς φυτεμένα σε γλάστρα από φυτώρια, τα οποία μπορούν να φυτευτούν στο έδαφος κατά την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου.

Οι αποστάσεις φύτευσης της αμυγδαλιάς εξαρτάται από την ποικιλία, από το υποκείμενο της καλλιέργειας και από τον τύπο του εδάφους. Ενδεικτικά, οι αποστάσεις φύτευσης της αμυγδαλιάς είναι 5-6 μέτρα μεταξύ των γραμμών φύτευσης και 4-5 μέτρα μεταξύ των θέσεων φύτευσης, δηλαδή περίπου 50 φυτά ανά στρέμμα.

Κατά την φύτευση της αμυγδαλιάς, ανοίγουμε λάκκους τουλάχιστον 45×45 εκατοστών και προσθέτουμε χωνεμένη κοπριά και κομπόστ για να βελτιώσουμε το χώμα και να αναπτυχθεί καλύτερα το ριζικό σύστημα της αμυγδαλιάς.

4. Πόσο συχνά χρειάζεται πότισμα η καλλιέργεια αμυγδαλιάς;

Η καλλιέργεια της αμυγδαλιάς χρειάζεται τακτικό πότισμα τα πρώτα 2-3 χρόνια ανάπτυξης, για αυτό θα χρειαστεί να τις ποτίζουμε συχνά σε μικρές ποσότητες, εγκαθιστώντας σύστημα ποτίσματος με σταγόνες.

Για τα μεγάλα δένδρα αμυγδαλιάς, που έχουν εισέλθει σε παραγωγική φάση, απαιτείται μερικό πότισμα σε ετήσια βάση, από τέλη Μάη μέχρι τις αρχές του Σεπτέμβρη, το οποίο είναι αρκετό για την καλλιέργεια της ανυγδαλιάς να έχει ικανοποιητική βλάστηση και καρποφορία.

5. Τι λίπασμα θέλει η καλλιέργεια της αμυγδαλιάς;

Η αμυγδαλιά απαιτεί λίπανση κάθε χρόνο. Στα μέσα Γενάρη προσθέτουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα, με χαμηλή περιεκτικότητα σε άζωτο, ενισχυμένο σε κάλιο και εμπλουτισμένο με ιχνοστοιχεία ψευδαργύρου και βορίου.

Κατά το σχεδιασμό της λίπανσης, πρέπει να γνωρίζουμε ότι η καλλιέργεια της αμυγδαλιάς παρουσιάζει το φαινόμενο της παρενιαυτοφορίας, δηλαδή μια χρονιά υψηλής παραγωγής, τη διαδέχεται μια χρονιά με πολύ μικρή παραγωγή.

6. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν την καλλιέργεια της αμυγδαλιάς;

Η μονίλια είναι η πιο σοβαρή μυκητολογική ασθένεια που προσβάλλει τα άνθη και τους βλαστούς της αμυγδαλιάς και τα κάνει να μοιάζουν σα ζεματισμένοι από ζεστό νερό ή σαν καμένα από την παγωνιά.

Για την αντιμετώπιση της μονίλιας της αμυγδαλιάς αλλά και για την ασθένεια του κορύνεου που δημιουργεί τρύπες στο φύλλωμα της αμυγδαλιάς, ψεκάζουμε με σκεύασμα χαλκού που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα.

Επιπλέον, για την αντιμετώπιση του εντόμου του ευρύτομου της αμυγδαλιάς, που προσβάλλει τους νεαρούς καρπούς, την περίοδο της άνοιξης, πρέπει να γίνεται ψεκασμός των δέντρων με βιολογικό σκεύασμα φυσικής πυρεθρίνης.

7. Γιατί δεν δένει καρπούς η αμυγδαλιά ενώ ανθίζει;

Σε αρκετές περιπτώσεις, η αμυγδαλιά μπορεί να σχηματίσει πολλά λουλούδια και να δώσει πλούσια ανθοφορία χωρίς ωστόσο να κάνει καρπούς.

Οι κύριες αιτίες που μία αμυγδαλιά δεν κάνει αμύγδαλα είναι: α) λόγω έντονης παγωνιάς και βοριάδων, β) λόγω προσβολής από την ασθένεια της μονίλιας και γ) λόγω υπερβολικής προσθήκης λιπάσματος αζώτου.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι αρκετές ποικιλίες αμυγδαλιάς χρειάζονται σταυρεπικονίαση για να έχουν ικανοποιητική απόδοση καρπών και θα πρέπει να φυτευτούν στο χωράφι σε συνδυασμό με άλλες ποικιλίες αμυγδαλιάς.

8. Πότε και πώς γίνεται το κλάδεμα της αμυγδαλιάς;

Οι αμυγδαλιές κλαδεύονται την εποχή του χειμώνα, μέσα στον Ιανουάριο, αφού έχουν πέσει τα φύλλα και πριν ξεκινήσει η νέα βλάστηση.

Τα νεαρά δένδρα αμυγδαλιάς στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης τους δέχονται κλάδεμα διαμόρφωσης, προκειμένου να κατευθύνουμε τη βλάστηση και τον καλό σχηματισμό του δέντρου για να εισέλθει σύντομα σε καρποφορία.

Σε ενήλικα δέντρα, αφαιρούμε ξερά και ταλαιπωρημένα κλαδιά, καθώς επίσης αραιώνουμε σημεία του δέντρου με πυκνή βλάστηση. Στόχος είναι να διατηρήσουμε το σχήμα, να βελτιώσουμε τον αερισμό και την είσοδο φωτός στο εσωτερικό του δέντρου, ώστε να έχουμε ισορροπημένη νέα βλάστηση και πλούσια παραγωγή.

9. Πότε μαζεύουμε τα αμύγδαλα και πώς γίνεται η συγκομιδή στην καλλιέργειας της αμυγδαλιάς;

Ανάλογα την ποικιλία και τις κλιματολογικές συνθήκες, η συλλογή των αμυγδάλων γίνεται από τις αρχές Αυγούστου ως τα τέλη Σεπτεμβρίου.

Μετά τη συγκομιδή, απομακρύνετουμε το πράσινο περίβλημα και στη συνέχεια ακολουθεί η ξήρανση των αμυγδάλων απλώνοντας τους καρπούς στον ήλιο.

Σε επαγγελματικό επίπεδο, η αποφλοίωση των αμυγδάλων γίνεται σε ειδικά αποφλοιωτικά μηχανήματα ενώ στη συνέχεια η ξήρανση των αμυγδάλων γίνεται μέσα σε φούρνους.

Μετά την ξήρανση της ψίχας του αμυγδάλου, η συντήρηση γίνεται εύκολα μέσα σε αεροστεγές βάζο σε ψυγείο σε 0-4°C για αρκετές εβδομάδες.

10. Πώς γίνεται ο πολλαπλασιασμός της αμυγδαλιάς;

Οι αμυγδαλιές αρχικά πολλαπλασιάζονται με σπόρο και στη συνέχεια μπολιάζονται με την επιθυμητή ποικιλία.

Τα νεαρά δενδρύλλια που προκύπτουν από σπόρο εμβολιάζονται με ενοφθαλμισμό όρθιου Τ με βλαστάνοντα οφθαλμό την περίοδο Ιουνίου – Ιούλιου ή με κοιμώμενο οφθαλμό την περίοδο Αύγουστου – Σεπτέμβριου.

Σε ενήλικα δέντρα αμυγδαλιάς επιλέγεται ο σχιστός εμβολιασμός ή ο υπόφλοιος στεφανίτης την περίοδο του Απριλίου.

Τα κύρια υποκείμενα αμυγδαλιάς που χρησιμοποιούνται στον εμβολιασμό της αμυγδαλιάς είναι δύο, το σπορόφυτο αμυγδαλιάς και το αμυγδαλοροδάκινο GF677.

11. Μπορούμε να φυτέψουμε αμυγδαλιά σε γλάστρα;

Για τη φύτευση αμυγδαλιάς σε γλάστρα επιλέγουμε ειδικές ποικιλίες που έχουν διαμορφωθεί σε νάνα ανάπτυξη.

Τοποθετούμε τη γλάστρα με τη αμυγδαλιά σε ηλιόλουστη θέση με νότιο προσανατολισμό στο μπαλκόνι ή την αυλή μας που να είναι παράλληλα προστατευμένη από δυνατούς ανέμους.

Επιλέγουμε μεγάλη γλάστρα διαστάσεων τουλάχιστον 40×40 εκατοστών για να μπορεί να αναπτυχθεί το ριζικό σύστημα της αμυγδαλιάς.

Γεμίζουμε τη γλάστρα με φυτόχωμα γενικής χρήσης ή ειδικό φυτόχωμα για καρποφόρα δέντρα και τοποθετούμε μία στρώση χαλικιών ή ελαφρόπετρας στη βάση της γλάστρας για καλύτερη αποστράγγιση.

Η φύτευση της αμυγδαλιάς σε γλάστρα χρησιμοποιείται περισσότερο για καλλωπισμό, καθώς δίνει φυτά περιορισμένη ανάπτυξη και μικρή παραγωγή.

12. Κι ένα τελευταίο μυστικό για την αμυγδαλιά

Η μεταφορά της γύρης στα άνθη της αμυγδαλιάς για την επικονίαση γίνεται με τις μέλισσες, για αυτό αρκετοί καλλιεργητές τοποθετούν κυψέλες μελισσών μέσα στο χωράφι κατά την διάρκεια της ανθοφορίας για να αυξήσουν την επιτυχία της καρπόδεσης.