Στύφνος ή Αγριοντοματιά, ένα αγριόχορτο που τρώγεται

Ο στύφνος είναι ένα αγριόχορτο που συναντάμε σε καλλιεργούμενες εκτάσεις, ανάμεσα στα φυτά του λαχανόκηπου, αλλά και στην ύπαιθρο.

Γνωστός επίσης με τις ονομασίες αγριοντοματιά, μαυρόχορτο ή βρωμόχορτο, ο στύφνος (Solanum nigrum) συνήθως χαρακτηρίζεται ως ζιζάνιο, αν και ανήκει στην ίδια οικογένεια με αρκετά καλλιεργούμενα κηπευτικά όπως την καλλιέργεια της ντομάτας, την καλλιέργεια της πιπεριάς, την καλλιέργεια της μελιτζάνας και την καλλιέργεια της πατάτας.

Πρόκεται για ένα ετήσιο ποώδες φυτό που φτάνει σε ύψος περίπου μισού μέτρου και διαθέτει όρθιο κεντρικό βλαστό με διακλαδώσεις, ενώ τα φύλλα του έχουν πράσινο χρώμα και ωοειδές σχήμα.

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του στύφνου είναι ότι εμφανίζει λευκά λουλούδια, τα οποία μετατρέπονται σε τσαμπί μικρών στρογγυλών καρπών που αρχικά έχουν πράσινο χρώμα και όταν ωριμάζουν γίνονται μαύροι.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι εκτός από ανεπιθύμητο ζιζάνιο στις καλλιέργειες, ο στύφνος θεωρείται τοξικό φυτό καθώς οι ανώριμοι καρποί χαρακτηρίζονται επικίνδυνοι λόγω υψηλών συγκεντρώσεων της ουσίας σολανίνης.

Βέβαια, παραδοσιακά σε πολλές περιοχές της χώρας μας, οι βλαστοί και τα φύλλα του στύφνου τρώγονται βραστά σε καλοκαιρινές σαλάτες μαζί με βλίτα αλλά και τσιγαριαστοί σε διάφορες συνταγές μαγειρικής.

Ας δούμε αναλυτικά ποιες συνθήκες ευνοούν την ανάπτυξη του στύφνου, καθώς και πώς γίνεται η αντιμετώπιση του ως ζιζάνιο στον κήπο.

1. Ποιες συνθήκες ευνοούν την ανάπτυξη του στύφνου;

Ο στύφνος αναπτύσσεται καλύτερα σε ελαφρά όξινα εδάφη με pH που κυμαίνεται μεταξύ 5,5 και 6,5.

Τον συναντάμε συνήθως σε εδάφη αρκετά γόνιμα που διαθέτουν υψηλό ποσοστό σε οργανική ουσία, καλό αερισμό και καλή αποστράγγιση.

Ο στύφνος πολλαπλασιάζεται με τους σπόρους των ώριμων καρπών του που πέφτουν στο έδαφος και φυτρώνουν ξανά κάθε χρόνο με τη βροχή ή με ποτίσματα την περίοδο της άνοιξης.

2. Τι προβλήματα δημιουργεί στις καλλιέργειες ο στύφνος;

Ο στύφνος αναπτύσσεται εύκολα ως ανεπιθύμητο αγριόχορτο ανάμεσα σε καλλιέργειες κηπευτικών αλλά και σε καλλιέργειες καρποφόρων δέντρων δημιουργώντας αρκετά προβλήματα:

α) Η ύπαρξη στύφνου μειώνει την αποδοτικότητα των καλλιεργειών μας, καθώς απορροφά μέρος των θρεπτικών συστατικών του εδάφους, του διαθέσιμου νερού και του λιπάσματος που προσθέτουμε.

β) Αποτελεί ένα φυτό ξενιστή, δηλαδή εστία που προσελκύει διάφορα παράσιτα. Επομένως, η ανάπτυξη του στύφνου ανάμεσα στον λαχανόκηπο ή στα όρια του κήπου μας, αυξάνει τον κίνδυνο προσβολής των λαχανικών από ασθένειες.

γ) Η εκτεταμένη παρουσία στίφνου στις καλλιέργειες ευνοεί συνθήκες κακού αερισμού και ενισχύει την πιθανότητα προσβολής από ασθένειες.

3. Πώς καταπολεμούμε τον στύφνο ως ζιζάνιο στον κήπο και στο χωράφι;

Η καταπολέμηση του στίφνου με οικολογικά μέσα είναι αρκετά δύσκολη, καθώς πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ανθεκτικό φυτό και χρειάζεται ένα συνδυασμό διαφόρων καλλιεργητικών πρακτικών που εφαρμόζουμε για την αντιμετώπιση των ζιζανίων:

• Απομακρύνουμε τον στύφνο με σκάψιμο ή όργωμα: Για να απαλλαγούμε από τα φυτά στίφνου, σκάβουμε με τσάπα, με σκαλιστήρι ή με σκαφτικό μηχάνημα στον κήπο μας πριν φυτέψουμε ή αργότερα ανάμεσα από τα φυτά μας και τα ξεριζώνουμε.
• Ψεκάζουμε με βιολογικά σκευάσματα: Συμπληρωματικά, μπορούμε να ψεκάσουμε το φύλλωμα των φυτών του στίφνου για να τα ξεράνουμε με βιολογικά ζιζανιοκτόνα που έχουν σαν βασικό συστατικό το πελαργονικό οξύ που εξάγεται από το φυτό πελαργόνι.
• Χρησιμοποιούμε υλικά εδαφοκάλυψης κατά τη φύτευση: Κατά τη φύτευση των λαχανικών χρησιμοποιούμε υλικά εδαφοκάλυψης όπως γεωύφασμα και νάιλον πλαστικό για να περιορίσουμε το φύτρωμα και την ανάπτυξη φυτών στύφνου και άλλων ανεπιθύμητων αγριόχορτων.

4. Κι ένα μυστικό για το στύφνο

Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο στύφνος (Solanum nigrum), αν και μοιάζει αρκετά, είναι διαφορετικό από το φυτό μπελαντόνα (Atropa belladona) που είναι πολύ δηλητηριώδες και τοξικό καθώς ο στύφνος διαθέτει καρπούς σε τσαμπί και όχι μεμονωμένους όπως η μπελαντόνα.