Πότε και πώς γίνεται το μάζεμα της ελιάς

Η ελιά αποτελεί τη δημοφιλέστερη καλλιέργεια της χώρας μας, από την οποία εδώ και δεκαετίες παράγονται προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας που έχουν υψηλή ζήτηση σε όλο τον κόσμο. Η συγκομιδή της ελιάς θεωρείται ένα από τα πιο κρίσιμα στάδια της ελαιοκαλλιέργειας, τόσο για τις επιτραπέζιες ποικιλίες ελιάς, όσο και για την παραγωγή ελαιολάδου.

Η διαδικασία της συγκομιδής επηρεάζει καθοριστικά την ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος και πρέπει να γίνεται στον σωστό χρόνο και με τον κατάλληλο τρόπο. Είναι σημαντικό να ξεκινήσουμε την κατάλληλη περίοδο τη συλλογή του καρπού της ελιάς ανάλογα το στάδιο ωρίμανσης, επιλέγοντας ιδανικές καιρικές συνθήκες, χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα εργαλεία και υλικά ελαιοσυλλογής.

Παράλληλα, η επιλογή του τρόπου συσκευασίας και μεταφοράς του καρπού στο ελαιουργείο έχει σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του ελαιόκαρπου.

1. Τι προσέχουμε κατά το μάζεμα της ελιάς;

• Προγραμματίζουμε το μάζεμα της ελιάς να γίνεται στο κατάλληλο στάδιο ωρίμανσης του καρπού, ανάλογα αν πρόκειται για επιτραπέζιες ποικιλίες ή ελαιοποιήσιμες, προκειμένου να εξασφαλίσουμε υψηλότερης ποιότητας παραγώμενο προϊόν.

• Προσέχουμε να μη δημιουργούμε πληγές στα κλαδιά των δέντρων κατά τη συγκομιδή, και αποφεύγουμε το πάτημα των καρπών που βρίσκονται πάνω στα δίχτυα. 

• Χρησιμοποιούμε πλαστικά τελάρα ή γιούτινα σακιά που επιτρέπουν τον καλύτερο αερισμό και προστατεύουν τους καρπούς της ελιάς από υποβάθμιση των ποιοτικών τους χαρακτηριστικών. 

• – Για την παραγωγή λαδιού, μεταφέρουμε τις ελιές στο ελαιοτριβείο όσο πιο σύντομα γίνεται για να έχουμε ελαιόλαδο με υψηλότερα ποιοτικά χαρακτηριστικά.

2. Ποια είναι η κατάλληλη εποχή και πότε γίνεται το μάζεμα της ελιάς;

Στις επιτραπέζιες ποικιλίες ελιάς, η συλλογή του ελαιόκαρπου γίνεται μόλις ολοκληρωθεί η αύξηση του καρπού, πριν ωριμάσει και αρχίζει να μαλακώνει η σάρκα του. Για τις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες, η συγκομιδή ξεκινά όταν το χρώμα των καρπών της ελιάς γίνεται πράσινο-μωβ και σταδιακά σκουραίνει.

Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η πρώιμη συγκομιδή ελαιόκαρπου, μας δίνει το διάσημο αγουρέλαιο, που τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει υψηλή ζήτηση χάρη στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχει ως προϊόν πολύτιμης διατροφικής αξίας με υψηλή περιεκτικότητα σε φαινόλες και αντιοξειδωτικά.

Αν καθυστερήσουμε να μαζέψουμε τις ελιές, υπάρχει κίνδυνος να έχουμε ελαιόλαδο χαμηλότερης ποιότητας σε οργανοληπτικά χαρακτηριστικά και αυξημένη οξύτητα που επιδρά αρνητικά στο τελικό προϊόν. Αυτό συμβαίνει καθώς πολλές φορές έχουμε σημαντική όψιμη προσβολή από τον δάκο της ελιάς μέσα στο φθινόπωρο λόγω ευνοϊκών συνθηκών θερμοκρασίας και υγρασίας. Επιπλέον, η καθυστερημένη συγκομιδή αυξάνει τις πιθανότητες για μειωμένη καρποφορία των ελαιόδεντρων την επόμενη χρονιά.

3. Ποιες συνθήκες είναι ευνοϊκές για τη συγκομιδή της ελιάς;

Κατά τη συγκομιδή της ελιάς, αποφεύγουμε το ράβδισμα και το κλάδεμα των ελαιόδεντρων με βροχερό καιρό και συνθήκες υψηλής υγρασίας, καθώς δημιουργούνται πληγές στα κλαδιά των ελαιόδεντρων. Αυτές οι πληγές μπορούν να αποτελέσουν εστίες μόλυνσης και ανάπτυξης μυκητολογικών ασθενειών με κυριότερη την καρκίνωσης της ελιάς.

Σε κάθε περίπτωση μετά τη συγκομιδή της ελιάς, το ψέκασμα με χαλκό είναι επιβεβλημένο για την αντιμετώπιση των ασθενειών και για τη διατήρηση υγιών ελαιόδεντρων.

4. Ποια είναι τα κατάλληλα μέσα συγκομιδής για την ελιά;

Επιλέγουμε τη συλλογή με χειρωνακτικά μέσα, ειδικά χτένια ή ραβδιά κυρίως για τις επιτραπέζιες ποικιλίες ελιάς, καθώς δεν θέλουμε να χτυπηθεί ο ελαιόκαρπος για να μπορέσουμε να τον μεταποιήσουμε και να μη χάσει την εμπορική του αξία. Για τη συγκομιδή των ελαιοποιήσιμων ποικιλιών, χρησιμοποιούνται κυρίως μηχανικά μέσα με διάφορους τύπους ελαιοραβδιστικών.

Κατά το ράβδισμα των δένδρων της ελιάς, προσέχουμε να μην δημιουργούνται πολλές πληγές στα κλαδιά και να μην έχουμε μεγάλη απώλεια φυλλικής επιφάνειας, καθώς αυτό μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην παραγωγή της επόμενης χρονιάς.

5. Πώς συσκευάζουμε και πώς μεταφέρουμε τον ελαιόκαρπο;

Κατά το μάζεμα της ελιάς, ειδικά για τις επιτραπέζιες ποικιλίες αλλά και για τις ελαιοποιήσιμες, χρησιμοποιούμε πλαστικά ή ξύλινα τελάρα που επιτρέπουν τον καλό αερισμό, ώστε να μην αναπτύσσεται ο μύκητας της μούχλας που προκαλεί υποβάθμιση στο ελαιόλαδο και αύξηση της οξύτητας.

Ειδικά για τις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα γιούτινα σακιά (από φυτικές ίνες) ή πλαστικά διχτυωτά που είναι διάτρητα και διευκολύνουν τον καλό αερισμό.

Οι κλασικοί πλαστικοί σάκοι, δημιουργούν συνθήκες ανάπτυξης υψηλών θερμοκρασιών και κακού αερισμού που συντελούν στην υποβάθμιση της ποιότητας του ελαιόλαδου και πρέπει να αποφεύγονται. Το πρόβλημα γίνεται εντονότερο, όταν παραμένει ο ελαιόκαρπος στον σάκο για μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να μεταφερθεί στο ελαιουργείο και να γίνει η εξαγωγή του ελαιολάδου.

6. Κι ένα μυστικό για το μάζεμα της ελιάς

Μετά τη συγκομιδή της ελιάς, το φυτικό υλικό που δημιουργείται (φύλλα, κλαδιά, κορμοί) μπορεί να αξιοποιηθεί στο πλαίσιο της οικολογικής γεωργίας και της αειφορίας. Τα φύλλα μπορούν να ενσωματωθούν στο έδαφος ώστε να αποδώσουν σταδιακά θρεπτικά συστατικά με τη διαδικασία της κομποστοποίησης. Επίσης, τα κλαδιά των ελαιόδεντρων μπορούν να θρυμματιστούν, με ειδικό τεμαχιστή και θρυμματιστή, και να ενσωματωθούν στο έδαφος για να αυξήσουμε την οργανική ουσία και να γίνει το χώμα πιο αφράτο. Τέλος, μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα χοντρά κλαδιά και τους κορμούς των ελαιόδεντρων ως σημαντική καύσιμη ύλη στην οικιακή θέρμανση.