Γιασεμί, 9 μυστικά για τη φροντίδα του

Γιασεμί με το υπέροχο άρωμα που μας ταξιδεύει σε ξέγνοιαστα και μαγευτικά καλοκαίρια! Το γιασεμί είναι το δημοφιλέστερο κι ένα από τα ομορφότερα αναρριχώμενα φυτά που παραδοσιακά συναντάμε στις αυλές των ελληνικών σπιτιών.

Το γλυκό άρωμα των λουλουδιών του γιασεμιού έχει συνδεθεί με μοναδικές αναμνήσεις από τις βεράντες των γονιών μας.

Με καταγωγή από την Ασία, το γιασεμί ξεχωρίζει για την υπέροχη ανθοφορία του που εμφανίζεται μέσα στην άνοιξη και διατηρείται μέχρι τα πρώτα κρύα του χειμώνα.

Το γιασεμί φυτεύεται σε κήπο την άνοιξη για να αναπτυχθεί σε φράχτη ή να καλύψει μία πέργκολα, καθώς και σε γλάστρα στο μπαλκόνι μας για να αναρριχηθεί σε πλαίσιο στον τοίχο.

Πρόκειται για ένα σχετικά ανθεκτικό φυτό που με την κατάλληλη περιποίηση μας χαρίζει πλούσια βλάστηση με γεμάτη ανθοφορία.

Ας δούμε, αναλυτικά, ποια είδη γιασεμιού μπορούμε να φυτέψουμε και τι φροντίδα χρειάζεται για να απολαμβάνουμε το μοναδικό άρωμα των λουλουδιών του στην αυλή και τη βεράντα μας για πολλά χρόνια.

1. Ποια είναι τα πιο γνωστά είδη γιασεμιού;

Υπάρχουν πολλά είδη γιασεμιού που μπορούμε να φυτέψουμε στον κήπο μας, στην αυλή και στο μπαλκόνι μας. Τα περισσότερα είδη γιασεμιού είναι αρωματικά με ένα πολύ ευχάριστο άρωμα και λουλούδια σε λευκό χρώμα.

Υπάρχουν και είδη γιασεμιού με κίτρινα, ροζ και γαλάζια άνθη που δε μυρίζουν. Τα πιο γνωστά και διαδεδομένα είδη γιασεμιού που μπορούμε να φυτέψουμε είναι τα εξής:

• Κοινό ή φαρμακευτικό γιασεμί (Jasminum officinale): Το κοινό γιασεμί είναι αειθαλές αναρριχώμενο φυτό που φτάνει σε ύψος τα 5 μέτρα, διαθέτει χαρακτηριστικά μυτερά φύλλα και λουλούδια που εμφανίζονται κυρίως το καλοκαίρι με έντονο άρωμα. Καλλιεργείται εκτεταμένα για τα λουλούδια του που χρησιμοποιούνται στην αρωματοθεραπεία.

• Mεγανθές γιασεμί ή χιώτικο (Jasminum grandiflorum): Το μεγανθές ή χιώτικο γιασεμί αναρριχάται πολυ γρήγορα και μπορεί να φτάσει τα 4-5 μέτρα σε ύψος. Χαρακτηρίζεται από μεγάλη περίοδο ανθοφορίας και λευκά λουλούδια με έντονο άρωμα. Είναι αειθαλές φυτό στις πιο ζεστές περιοχές, ενώ χάνει μέρος των φύλλων του στις πιο κρύες περιοχές.

• Πολυανθές γιασεμί ή ροζ γιασεμί (Jasminum polyanthum): Το πολυανθές γιασεμί είναι αειθαλές και αναρριχώμενο φυτό που χαρακτηρίζεται από πλούσια ανθοφορία καθώς εμφανίζει μεγάλο αριθμό λουλουδιών. Σε ζεστά κλίματα, η ανθοφορία του μπορεί να διαρκέσει και όλο τον χρόνο. Συναντάμε ποικιλίες με λευκά, ροζ και κόκκινα λουλούδια στο πολυανθές γιασεμί.

• Αραβικό γιασεμί ή σαμπάκ ή φούλι ή μπουγαρίνια (Jasmine sambac): Το φούλι ξεχωρίζει για τα μεγάλα λευκά λουλούδια με έντονο άρωμα που εμφανίζονται από νωρίς την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο. Διαθέτει χαρακτηριστικά μεγάλα και στρογγυλά φύλλα, έχει σχετικά αργή ανάπτυξη και μπορεί να φθάσει σε ύψος τα 2-3 μέτρα. Αρκετά διαδεδομένο είναι και τo διπλό φούλι ή γκραντούκα που διαθέτει πολύ εντυπωσιακό μεγάλο άνθος, αλλά υπολείπεται σε άρωμα.

• Κίτρινο γιασεμί ή γυμνανθές (Jasminum nudiflorum): Το κίτρινο γιασεμί ΄ή χειμωνιάτικο γιασεμί ανθίζει από Δεκέμβριο μέχρι Μάρτιο στις νοτιότερες περιοχές τις χώρας και λίγο αργότερα στις πιο βόρειες. Τα λουλούδια του κίτρινού γιασεμιού, αν και δεν είναι αρωματικά, παραμένουν στο φυτό για μεγάλο χρονικό διάστημα δίνοντας χρώμα μέσα στο χειμερινό τοπίο. Δεν αναρριχάται τόσο, όπως άλλα είδη γιασεμιού, καθώς έχει πιο κρεμοκλαδή ανάπτυξη. Πάντως, εκτός από το χειμωνιάτικο γυμνανθές γιασεμί υπάρχουν και άλλα είδη γιασεμιού που κάνουν κίτρινα λουλούδια όπως το είδος γιασεμιού Jasminum mesnyi.

• Ευοσμότατο γιασεμί (Jasminum odoratissimum): Το ευοσμότατο γιασεμί είναι ένας αναρριχώμενος θάμνος που φτάνει σε ύψος τα 2,5-3 μέτρα, φύλλοβόλος ή αειθαλής ανάλογα την περιοχή, με κίτρινα αρωματικά άνθη σε σχήμα αστεριού. Ανθίζει από την άνοιξη ως το φθινόπωρο, ενώ σε πιο ζεστές περιοχές εμφανίζει λουλούδια και το χειμώνα. Σε κάποιες περιπτώσεις, μετά την ανθοφορία του φυτού, σχηματίζονται μικροί μαύροι καρποί.

• Άγριο ή θαμνώδες γιασεμί (Jasminum fruticans): Το άγριο γιασεμί είναι ένας αειθαλής θάμνος που τον συναντάμε αυτοφυή στην περιοχή της Μεσογείου και στην Ελλάδα. Αναπτύσσεται αργά μέχρι το ύψος των δύο μέτρων και χαρακτηρίζεται από σκληρούς ξυλοποιημένους βλαστούς που σπάνε αρκετά εύκολα. Κάνει χαρακτηριστικά κίτρινα άνθη.

2. Ποια θέση επιλέγουμε για τη φύτευσή του γιασεμιού;

Κατάλληλη εποχή για να φυτέψουμε το γιασεμί ή να κάνουμε μεταφύτευση σε μεγαλύτερη γλάστρα είναι την περίοδο της άνοιξης, μετά το τέλος της παγωνιάς του χειμώνα.

Το γιασεμί ευδοκιμεί σε όλους τους τύπους εδαφών, ακόμη και σε ξηρά φτωχά εδάφη, αρκεί να έχουν καλή αποστράγγιση για να απομακρύνεται το περιττό νερό.

Επιλέγουμε μια ηλιοφανή ή ημισκιερή θέση για το γιασεμί, καθώς χρειάζεται άπλετο ηλιακό φως για να ανθοφορήσει. Σε σκιερές θέσεις, το γιασεμί έχει σχετικά καλή ανάπτυξη, όμως εμφανίζει μειωμένη ως καθόλου ανθοφορία.

Το γιασεμί είναι φυτό ανθεκτικό στη ζέστη και στην ξηρασία, ωστόσο είναι ευαίσθητο στην παγωνιά και στις χαμηλές θερμοκρασίες, καθώς και στους δυνατούς βοριάδες.

Αν θέλουμε το γιασεμί να αναπτυχθεί πάνω σε πέργκολα ή σε κάποιο φράχτη, πρέπει να δένουμε του τρυφερούς βλαστούς του με ειδικό ελαστικό σπάγγο για να μπορέσει να καλύψει την συγκεριμένη επιφάνεια που θέλουμε να καλύψουμε.

3. Πώς φυτεύουμε το γιασεμί σε γλάστρα;

Για να φυτέψουμε το γιασεμί στο μπαλκόνι μας, προτιμούμε προφυλαγμένες θέσεις με νότιο ή δυτικό προσανατολισμό για να μας ανταμείψει με τον σχηματισμό μεγάλου αριθμού λουλουδιών.

Επιλέγουμε γλάστρα με διάμετρο 20-30 εκατοστών. Το γιασεμί θα χρειαστεί μεταφύτευση σε μεγαλύτερη γλάστρα μετά από 1-2 χρόνια, μόλις παρατηρήσουμε ότι οι ρίζες του φυτού συμπιέζονται και είναι πολύ πυκνές.

Χρησιμοποιούμε φυτόχωμα γενικής χρήσης, εμπλουτισμένο σε θρεπτικά συστατικά, που να περιέχει κομπόστ και περλίτη. Είναι σημαντικό να προσθέτουμε ένα στρώμα χαλικιών στη βάση της γλάστρας για καλύτερη στράγγιση και να αδειάζουμε το νερό που μένει στο πιατάκι της γλάστρας μετά το πότισμα.

4. Πόσο συχνά θέλει πότισμα το γιασεμί;

Το γιασεμί δεν έχει μεγάλες απαιτήσεις σε πότισμα, καθώς θεωρείται σχετικά ανθεκτικό φυτό στην ξηρασία. Αν το γιασεμί έχει φυτευτεί σε κήπο, ποτίζουμε μία φορά την εβδομάδα την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου και δύο φορές την εβδομάδα την περίοδο του καλοκαιριού που επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες και καύσωνας.

Για φυτά γιασεμιού που έχουμε σε γλάστρα, θα χρειαστεί τακτικότερο πότισμα κάθε 4-5 μέρες την άνοιξη και το φθινόπωρο και κάθε 2-3 μέρες το καλοκαίρι.

Πάντως, το υπερβολικό πότισμα του γιασεμιού μπορεί να προκαλέσει πτώση ή μάρανση των λουλουδιών, καθώς και μαύρισμα στις άκρες των φύλλων του.

5. Τι λίπασμα βάζουμε στο γιασεμί;

Το γιασεμί έχει μέτριες απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία και σε λίπασμα. Αν έχουμε φυτέψει το γιασεμί στον κήπο, βάζουμε πλήρες κοκκώδες λίπασμα σε τρία στάδια: στις αρχές της άνοιξης, στις αρχές του καλοκαιριού και στις αρχές του φθινοπώρου.

Αν έχουμε φυτέψει το γιασεμί σε γλάστρα, προσθέτουμε κατά την περίοδο της ανθοφορίας, από την άνοιξη ως το φθινόπωρο, υγρό λίπασμα για ανθοφόρα φυτά κάθε 2-3 βδομάδες αποφεύγοντας να βάλουμε λίπασμα την ζεστή περίοδο του Αυγούστου, σε συνθήκες καύσωνα.

Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αποφεύγουμε να βάλουμε λίπασμα στο γιασεμί λόγω παγωνιάς και χαμηλών θερμοκρασιών που μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στο φυτό.

6. Πότε και πώς γίνεται το κλάδεμα του γιασεμιού;

Το γιασεμί χρειάζεται κλάδεμα κάθε χρόνο για να εξασφαλίσουμε ζωηρή ανάπτυξη και ικανοποιητική ανθοφορία. Aν αφήσουμε ακλάδευτο το γιασεμί θα έχει αδύναμη βλάστηση, μειωμένη ανθοφορία, καθώς και κακό αερισμό που το καθιστά ευαίσθητο σε προσβολή από ασθένειες.

Στις αρχές της άνοιξης, μόλις ζεστάνει ο καιρός, κλαδεύουμε το γιασεμί για να ελέγξουμε το μέγεθος και τη διαμόρφωση του σχήματος. Αφαιρούμε εσωτερικούς και αδύναμους βλαστούς και μικραίνουμε το μήκος στους δυνατότερους βλαστούς.

Στη συνέχεια, στα τέλη του φθινοπώρου, μετά το τέλος της ανθοφορίας, κλαδεύουμε ελαφρά το γιασεμί αφαιρώντας ξερά λουλούδια και μικρούς ξεραμένους βλαστούς ώστε να τονώσουμε την ανάπτυξη του.

7. Πώς δημιουργούμε νέα φυτά γιασεμιού;

Πολλές φορές έχουμε δει μια καλή ποικιλία γιασεμιού και θέλουμε να την πολλαπλασιάσουμε καθώς δεν την βρίσκουμε σε φυτώρια. Για να δημιουργήσουμε τα δικά μας φυτά γιασεμιού εύκολα και οικονομικά, πρέπει να πούμε ότι ο πολλαπλασιασμός του γιασεμιού γίνεται κυρίως με μοσχεύματα και δευτερευόντως με καταβολάδες.

α) Πολλαπλασιασμός γιασεμιού με μοσχεύματα: Ο πιο εύκολος τρόπος για να δημιουργήσουμε νέα φυτά γιασεμιού είναι με τη μέθοδο πολλαπλασιασμού με μοσχεύματα. Στις αρχές φθινοπώρου ή στα τέλη της άνοιξης, κόβουμε τμήματα ετήσιου βλαστού, μήκους περίπου 30 εκατοστών. Προτιμούμε μοσχεύματα από βλαστούς που δεν έχουν παρουσιάσει ανθοφορία, τα οποία φυτεύουμε σε γλάστρες φυτωρίου, αφού έχουμε απομακρύνει τα 2/3 των φύλλων κατά μήκος του βλαστού ξεκινώντας από τη βάση.

β) Πολλαπλασιασμός γιασεμιού με καταβολάδες: Ένας ακόμα τρόπος για να δημιουργήσουμε καινούρια φυτά γιασεμιού με την μέθοδο των καταβολάδων στα τέλη του χειμώνα ή στις αρχές της άνοιξης. Τοποθετούμε τμήμα ενός κλαδιού του γιασεμιού στο χώμα, σε έδαφος ή σε γλάστράκι φυτωρίου, χωρίς να το κόψουμε από το αρχικό μας φυτό. Το κλαδί αυτό, δηλαδή το σημείο του που βρίσκεται στο χώμα, σταδιακά αναπτύσσει ρίζες. Αφού ριζώσει, το αποκόπτουμε από το μητρικό φυτό και έχουμε ένα νέο φυτό γιασεμιού.

8. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν το γιασεμί;

Το γιασεμί δεν προσβάλλεται εύκολα από μυκητολογικές ασθένειες εκτός από την σκωρίαση που δηιουργεί στίγματα στα φύλλα. Για την αντιμετώπιση της σκωρίαση, και δεν χρειάζεται κάποιος προληπτικός ψεκασμός.

Αντίθετα, το γιασεμί προσβάλλεται εύκολα από αρκετά έντομα όπως από τις αφίδες (μελίγκρα), τα κοκκοειδή (ψώρα των φυτών), την ψύλλα που δημιουργεί μαύρα στίγματα που κολλάνε στα φύλλα, καθώς και τον τετράνυχο , το αραχνάκι που δημιουργεί ιστούς και ξεραίνει τα φύλλα.

Για την προστασία του γιασεμιού από έντομα μπορούμε να ψεκάσουμε με βιολογικά σκευάσματα θερινού πολτού, αλάτων καλίου και φυσικής πυρεθρίνης που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα.

Εναλλακτικά, ψεκάζουμε προληπτικά από τα μέσα της άνοιξης μέχρι τα μέσα του φθινοπώρου, με αυτοσχέδιο σκεύασμα με σπιτικά υλικά διαλύοντας 1 κουταλιά της σούπας τριμμένο πράσινο σαπούνι και μία κουταλιά του γλυκού οινόπνευμα σε ένα λίτρο νερό.

9. Κι ένα τελευταίο μυστικό για το γιασεμί

Από τα άνθη του γιασεμιού (Jasminum grandiflorum) βγαίνει το υπέροχο και ακριβό αιθέριο έλαιο γιασεμιού που έχει χαλαρωτικές και ηρεμιστικές ιδιότητες. Για να βγάλουμε με αποσταξη λίγες σταγόνες αίθέριου έλαιου γιασεμιού θα χρειαστεί να μαζέψουμε τις βραδινές ώρες εκατοντάδες άνθη γιασεμιού.