10 μυστικά για την καλλιέργεια της μανταρινιάς

Μανταρινιά, ένα από τα πιο αγαπημένα εσπεριδοειδή δέντρα που λατρεύουμε για τους νόστιμους και ζουμερούς καρπούς της, τα μανταρίνια. Οι καρποί της μανταρινιάς τρώγονται φρέσκοι, χρησιμοποιούνται σε χυμούς, στη δημιουργία δροσιστικών ποτών και στην παρασκευή γλυκών του κουταλιού.

Η καλλιέργεια της μανταρινιάς είναι αρκετά διαδεδομένη στον ελληνικό χώρο, ιδιαίτερα σε νότιες περιοχές της χώρας, όπως και τα άλλα εσπεριδοειδή δέντρα, η καλλιέργεια της πορτοκαλιάς, η καλλιέργεια της λεμονιάς και η καλλιέργεια του γκρέιπφρουτ.

Τα μανταρίνια θεωρούνται καρποί με σημαντική διατροφική αξία, καθώς αποτελούν πλούσια πηγή βιταμίνης C, μετάλλων, αντιοξειδωτικών και φυτικών ινών.

Μπορούμε να φυτέψουμε μανταρινιά στον κήπο μας, στο χωράφι, ακόμα και σε γλάστρα στο μπαλκόνι για να το διακοσμήσουμε και να δώσουμε μία ξεχωριστή νότα με το καταπράσινο φύλλωμα, την πλούσια λευκή ανθοφορία και τους γυαλιστερούς πορτοκαλί καρπούς της μανταρινιάς.

Ας δούμε λοιπόν αναλυτικά ποιες είναι οι βασικές ποικιλίες μανταρινιάς που φυτεύονται στη χώρα μας, καθώς και χρήσιμες συμβουλές για την φροντίδα και την καλλιέργεια της μανταρινιάς ώστε να απολαύσουμε πλούσια παραγωγή μανταρινιών.

1. Ποιες είναι οι κυριότερες ποικιλίες μανταρινιάς;

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες μανταρινιάς, πρώιμες και όψιμες, μικρόκαρπες και μεγαλόκαρπες, με καρπούς με σπόρια (κουκούτσια) ή χωρίς, που μπορούμε να επιλέξουμε.

• Ποικιλία μανταρινιάς Κλημεντίνη: Η πιο δημοφιλής ποικιλία μανταρινιάς θεωρείται η Κλημεντίνη, με καρπούς σχετικά μικρού μεγέθους, αρωματικούς, πολύ γευστικούς και με λίγους σπόρους (κουκούτσια) και λεπτό φλοιό που καθαρίζεται εύκολα. Ωριμάζει στα τέλη του φθινοπώρου.
• Ποικιλία μανταρινιάς Νόβα (Nova): Εξαιρετική πρώιμη ποικιλία μανταρινιάς με πολύ γευστικούς και χυμώδεις μεγάλους καρπούς, χωρίς ή λίγα σπόρια, και φλοιό που καθαρίζεται πολύ εύκολα. Ανθεκτική στην παγωνιά, ωριμάζει στα τέλη του φθινοπώρου και αρχές του χειμώνα.
• Ποικιλία κοινού ή μεσογειακού μανταρινιού: Παραδοσιακή αρωματική ποικιλία μανταρινιού με γλυκιά και χυμώδης γεύση, μέσο μέγεθος λεπτό φλοιό και καρπούς με πολλούς σπόρους που ωριμάζουν αρχές του χρόνου. Ποικιλία ανθεκτική στο ψύχος, συναντάται κατά τόπους και με άλλες ονομασίες όπως χιώτικη ποικιλία, μανταρίνι Αργολίδας, μανταρίνι Χανίων και μανταρίνι Καλύμνου.
• Ποικιλία μανταρινιάς Ανκόρ (Encore): Όψιμη ποικιλία μανταρινιάς, πολύ παραγωγική, με πολύ πλακέ σχήμα καρπού, με λεπτό και λείο φλοιό πορτοκαλοκίτρινου χρώματος που καθαρίζεται εύκολα. Η ποικιλία ωριμάζει Μάρτιο-Απρίλιο και μπορεί να διατηρηθεί αρκετά στο δέντρο.
• Ποικιλία μανταρινιάς Σατσούμα (Satsuma): Πρώιμη ποικιλία μανταρινιάς με καταγωγή από την Ιαπωνία, πολύ αρωματική και λίγο υπόξινη, ανθεκτική στο κρύο και στις αντίξοες συνθήκες. Παράγει καρπούς χωρίς σπόρια που δεν διατηρούνται πολύ πάνω στο δέντρο μετά την ωρίμανση και πρέπει να συγκομίζονται έγκαιρα.
• Ποικιλία μανταρινιάς Ορτανίκ (Ortanique): Ποικιλία μανταρινιάς με καταγωγή από την Τζαμάικα, παραγωγική, χωρίς αγκάθια, με καρπό μεγάλου μεγέθους, πορτοκαλοκίτρινου χρώματος και σχήματος πλακέ ή αχλαδόμορφου, με λεπτό δερματώδη φλοιό που καθαρίζεται σχετικά δύσκολα.

2. Που ευδοκιμεί η καλλιέργεια της μανταρινιάς και τι συνθήκες χρειάζεται για να αναπτυχθεί;

Η μανταρινιά, όπως και τα περισσότερα εσπεριδοειδή, ευδοκιμεί σε μέση σύστασης εδάφη που διαθέτουν καλή γονιμότητα και ικανοποιητική αποστράγγιση. Αν και η μανταρινιά είναι το πιο ανθεκτικό σε ψύχος από τα εσπεριδοειδή, ο καρπός της, λόγω του μικρού μεγέθους και του λεπτού φλοιού είναι πιο ευαίσθητος.

Οι δυνατοί βοριάδες, το χαλάζι και το χιόνι προκαλούν καταστροφές στη βλάστηση και στην παραγωγή των καρπών της μανταρινιάς. Αντίθετα, οι καρποί της μανταρινιάς είναι πιο ανθεκτικοί σε υψηλές θερμοκρασίες αν και όταν είναι άμεσα εκτεθειμένοι στον ήλιο ίσως εμφανίσουν ηλιεγκαύματα.

Φυτεύουμε τις μανταρινιές σε αποστάσεις 4-5 μέτρα μεταξύ των γραμμών φύτευσης και 4 μέτρα μεταξύ των θέσεων φύτευσης. Πυκνότερες φυτεύσεις της μανταρινιάς είναι καλό να αποφεύγονται καθώς συντελούν σε μειωμένη ηλιοφάνεια, κακό αερισμό του φυλλώματος και υποβάθμιση της παραγωγής.

Κατάλληλη εποχή για την φύτευση της μανταρινιάς είναι μέσα στην άνοιξη αφού περάσουν οι παγωνιές του χειμώνα και στις αρχές του φθινοπώρου. Αποφεύγουμε τη φύτευση της μανταρινιάς την περίοδο του χειμώνα αλλά και μέσα στο καλοκαίρι όταν επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες.

3. Πώς καλλιεργούμε μανταρινιά σε γλάστρα στο μπαλκόνι;

Η μανταρινιά μπορεί να καλλιεργηθεί εύκολα σε γλάστρα στο μπαλκόνι, στην αυλή και τη βεράντα μας όπως άλλωστε κάνουμε και τα άλλα αγαπημένα εσπεριδοειδή δέντρα, στην καλλιέργεια πορτοκαλιάς σε γλάστρα, στην καλλιέργεια λεμονιάς σε γλάστρα και στην καλλιέργεια κουμκουάτ σε γλάστρα.

Βέβαια, η φύτευση της μανταρινιάς σε γλάστρα κυρίως για καλλωπιστικούς σκοπούς για το καταπράσινο φύλλωμα που έρχεται σε αντίθεση με το πορτοκαλί χρώμα των μανταρινιών και όχι για τη συγκομιδή των καρπών που είναι σίγουρα πολύ περιορισμένη.

Για τη φύτευση της μανταρινιάς στη γλάστρα, προτιμούμε ηλιόλουστο σημείο με νότιο προσανατολισμό, αρκετά προφυλαγμένο από τους ανέμους, και ειδικά τους βοριάδες που μπορούν να προκαλέσουν σημαντική πτώση φύλλων και καρπών.

Επιλέγουμε γλάστρα, αρκετά μεγάλη, με βάθος και διάμετρο τουλάχιστον 40-50 εκατοστών, τοποθετούμε μία στρώση χαλικιών στη βάση της γλάστρας για καλύτερη αποστράγγιση του νερού, και τη γεμίζουμε με φυτόχωμα γενικής χρήσης ή ειδικό φυτόχωμα για καρποφόρα δέντρα.

4. Πόσο συχνά θέλει πότισμα η καλλιέργεια της μανταρινιάς;

Ποτίζουμε συχνά τις μανταρινιές καθώς ευδοκιμούν σε δροσερό περιβάλλον και χρειάζονται εδαφική υγρασία. Ειδικά την ζεστή περίοδο του καλοκαιριού, η μανταρινιά χρειάζεται συχνό πότισμα, κάθε 2-3 μέρες, ενώ την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου ποτίζουμε μια φορά τη βδομάδα.

Προσέχουμε και εξασφαλίζουμε καλό πότισμα για τα νεαρά δενδρύλλια μανταρινιάς για να αναπτύξουν πλούσιο ριζικό σύστημα. Κατάλληλο σύστημα ποτίσματος, είναι το σύστημα με σταγόνες που εξασφαλίζει αποτελεσματικό πότισμα, εξοικονόμηση νερού και μειωμένη ανάπτυξη αγριόχορτων (ζιζανίων).

5. Κάθε πότε βάζουμε λίπασμα στις μανταρινιές;

Για πλούσια παραγωγή στην καλλιέργεια της μανταρινιάς πραγματοποιούμε αρχικά δύο λιπάνσεις κατά την καλλιεργητική περίοδο, μία στις αρχές της άνοιξης και μία στις αρχές του καλοκαιριού με πλήρες βιολογικό λίπασμα που περιέχει άζωτο, φώσφορο και κάλιο.

Για να ενισχύσουμε την παραγωγή μας με ζουμερά και νόστιμα μανταρινιά, κάνουμε μια τρίτη λίπανση στις αρχές του φθινόπωρου με βιολογικό λίπασμα υψηλής περιεκτικότητας σε κάλιο.

Η καλλιέργεια της μανταρινιάς είναι ευαίσθητη σε έλλειψη θρεπτικών στοιχείων όπως ο σίδηρος, ο ψευδάργυρος και το μαγνήσιο, γι’ αυτό είναι αρκετές φορές αναγκαίο να κάνουμε συμπληρωματικά ψεκασμούς με κατάλληλα διαφυλλικά λιπάσματα την περίοδο της άνοιξης.

6. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν την καλλιέργεια της μανταρινιάς;

Τα σημαντικότερα έντομα που προσβάλλουν τις μανταρινιές είναι η μελίγκρα, η βαμβακάδα, η κόκκινη ψώρα, η μύγα της Μεσογείου, καθώς και ο φυλλοκνίστης που κάνει ζημιά στα νεαρά φύλλα της μανταρινιάς.

Για να τα αντιμετωπίσουμε, χρησιμοποιούμε βιολογικά εντομοκτόνα όπως ο θερινός πολτός, η φυσική πυρεθρίνη και τα άλατα καλίου που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα.

Στις μανταρινιές όπως και στα υπόλοιπα εσπεριδοειδή συναντάμε έκκριση κόλλας που οφείλεται στον μύκητα φυτόφθορα (Phytopthora) που εκδηλώνεται στην βάση του κορμού του δέντρου και στις ρίζες. Για την αντιμετώπιση της φυτόφθορα, αλείφουμε τον κορμό του δέντρου μέχρι ένα μέτρο με βορδιγάλιο πολτό και φροντίζουμε να μην έρχεται σε επαφή με το νερό ποτίσματος.

7. Ποια εποχή και πώς γίνεται το κλάδεμα της μανταρινιάς;

Κλαδεύουμε τις μανταρινιές, από τις αρχές της άνοιξης που τελειώνουν οι παγωνιές του χειμώνα μέχρι τα τέλη του καλοκαιριού, σε κάθε περίπτωση, μετά το τέλος της καρποφορίας της. Ο ακριβής χρόνος κλαδέματος εξαρτάται από την ποικιλία της μανταρινιάς καθώς και από τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή.

Κλαδεύουμε κάθε χρόνο ελαφρά τις μανταρινιές διατηρώντας τα δέντρα σε κυπελλοειδές σχήμα και σε σχετικά χαμηλό ύψος για να γίνεται πιο εύκολα η συγκομιδή.

Απομακρύνουμε τους αδύνατους βλαστούς, κλαδιά που μπλέκονται μεταξύ τους καθώς και τους λαίμαργους, χοντρούς κατακόρυφους βλαστούς που βρίσκονται στο εσωτερικό του φυλλώματος ώστε να εξασφαλίζουμε καλό αερισμό και φωτισμό.

Παράλληλα, αφαιρούμε την πλάγια χαμηλή βλάστηση (ποδιές) που έχει εξασθενήσει για να δυναμώσουμε την ανάπτυξη της υπόλοιπης βλάστησης που θα μας δώσει καλύτερη καρποφορία.

8. Πώς γίνεται ο πολλαπλασιασμός της μανταρινιάς;

Η μανταρινιά μπορεί να πολλαπλασιαστεί με σπόρο, με μοσχεύματα και με μπόλιασμα ώστε να δημιουργήσουμε καινούρια δέντρα μανταρινιάς από τις αγαπημένες μας ποικιλίες. Παρακάτω, περιγράφουμε συνοπτικά τους κυριότερους τρόπους πολλαπλασιασμού της μανταρινιάς.

• Μπόλιασμα (εμβολιασμός) της μανταρινιάς: Ο πολλαπλασιασμός της μανταρινιάς με μπόλιασμα είναι ο πιο δημοφιλής τρόπος για να φτιάξουμε καινούρια φυτά. Εμβολιάζουμε τις επιθυμητές ποικιλίες μανταρινιάς σε κατάλληλα υποκείμενα μανταρινιάς όπως νερατζιά, πορτοκαλιά, τρίφυλλης πορτοκαλιά, μανταρινιά Cleopatra, γλυκολιμεττία και άλλα. Για τη δημιουργία καινούριων φυτών μανταρινιάς, ακολουθούμε συνήθως τη μέθοδο μπολιάσματος ενοφθαλμισμού με Τ ή με ανεστραμμένο Τ. Κατάλληλη εποχή για να εμβολιάσουμε την μανταρινιά είναι την περίοδο της άνοιξης Μάρτιο και Απρίλιο καθώς και στις αρχές του φθινοπώρου.

• Πολλαπλασιασμός μανταρινιάς με μοσχεύματα: Η μανταρινιά μπορεί να πολλαπλασιαστεί σχετικά εύκολα και με μοσχεύματα, δηλαδή τμήματα βλαστών μήκους 15-20 εκατοστών που παίρνουμε από υγιείς δυνατούς βλαστούς την περίοδο της άνοιξης. Φυτεύουμε τα μοσχεύματα σε γλαστράκια ή σακουλάκια φυτωρίου με το κατάλληλο υπόστρωμα και τα διατηρούμε σε δροσερό και φωτεινό σημείο μέχρι να ριζώσουν και τα μεταφυτεύσουμε σε μεγαλύτερη γλάστρα ή στο χωράφι.

• Πολλαπλασιασμός μανταρινιάς με σπόρο: Αν φυτέψουμε ένα σπόρο (κουκούτσι) μανταρινιού σε μία γλάστρα ή στον κήπο μας, το δέντρο της μανταρινιάς που θα προκύψει δεν θα παράγει μανταρίνια της ίδιας ποικιλίας με τον σπόρο που φυτέψαμε. Αναγκαστικά, η μανταρινιά θα πρέπει να εμβολιαστεί με την επιθυμητή ποικιλία μανταρινιάς που έχουμε επιλέξει.

9. Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα που μπορεί να συναντήσουμε στην καλλιέργεια της μανταρινιάς;

Τα κυριότερα προβλήματα που συναντάμε στην καλλιέργεια της μανταρινιάς είναι το κιτρίνισμα, η πτώση και το καρούλιασμα των φύλλων, το σκάσιμο και οι κηλίδες στους καρπούς, καθώς και το μαύρισμα των φύλλων και των καρπών. Παρακάτω, περιγράφουμε τα συμπτώματα των προβλημάτων στις μανταρινιές για να τα αναγνωρίζουμε έγκαιρα και να τα αντιμετωπίζουμε.

• Γιατί κιτρινίζουν και πέφτουν τα φύλλα της μανταρινιάς;

Το κιτρίνισμα και η πτώση των φύλλων της μανταρινιάς μπορεί να εμφανιστεί σε συνθήκες υπερβολικής υγρασίας, σε συνθήκες ξηρασίας αλλά και λόγω ανεπαρκούς λίπανσης και έλλειψης θρεπτικών στοιχείων όπως αζώτου, σιδήρου, ψευδαργύρου και μαγνησίου.

• Γιατί στρίβουν και καρουλιάζουν τα φύλλα της μανταρινιάς;

Τα φύλλα της μανταρινιάς παρουσιάζουν στρίψιμο και καρούλιασμα όταν έχουν προσβληθεί από το έντομο της μελίγκρας και του φυλλοκνίστη που προκαλούν αυτά τα χαρακτηριστικά συμπτώματα στην τρυφερή βλάστηση της μανταρινιάς.

• Γιατί σκάνε τα μανταρίνια και εμφανίζουν κηλίδες;

Tα μανταρίνια είναι ευαίσθητα σε σκασίματα και εμφάνιση κηλίδων στον φλοιό των καρπών λόγω απότομων μεταβολών θερμοκρασίας και υγρασίας. Για να το αντιμετωπίσουμε, κάνουμε σταθερά ποτίσματα και ψεκάζουμε το φύλλωμα και τους καρπούς με λίπασμα ασβεστίου για να αυξήσουμε τη σταθερότητα του φλοιού.

• Γιατί μαυρίζουν τα φύλλα και οι καρποί της μανταρινιάς;

Τα φύλλων της μανταρινιάς και οι καρποί της εμφανίζουν μαυρίσματα λόγω του μύκητα της καπνιάς που αναπτύσσεται πάνω σε μελιτώματα εντόμων που προσβάλλουν τη μανταρινιά όπως η μελίγκρα, ο αλευρώδης της λεμονιάς, η ψώρα, και ο ψευδόκοκκος. Για την αντιμετώπιση της καπνιάς, ψεκάζουμε με βιολογικά σκευάσματα χαλκού και θερινού πολτού.

10. Κι ένα τελευταίο μυστικό για την καλλιέργεια της μανταρινιάς

Η πτώση μανταρινιών είναι συχνό φαινόμενο που μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη νερού τους καλοκαιρινούς μήνες, ή σε υπερβολική λίπανση με λίπασμα αζώτου. Επίσης, τα μανταρίνια μπορεί να πέφτουν λόγω έντονης παγωνιάς και χαλάζι καθώς και σε προσβολή από το έντομο της μύγας της Μεσογείου.