10 μυστικά για φύτευση και καλλιέργεια λάχανου

Λάχανο, ο βασιλιάς της χειμωνιάτικης σαλάτας κι ένα από τα δημοφιλέστερα λαχανικά που φυτεύουμε την εποχή του φθινοπώρου στον κήπο και σε γλάστρα. Τα φύλλα του λάχανου τρώγονται φρέσκα σε υπέροχες δροσερές σαλάτες μαζί με καρότο και μαρούλι ή μαγειρευτά σε λαχταριστές συνταγές, όπως στους παραδοσιακούς λαχανοντολμάδες.

Αν και είναι διετές φυτό, το λάχανο καλλιεργείται στον κήπο μας ως ετήσιο για τη φυλλώδη κεφαλή του. Το “κεφάλι” του λάχανου είναι ένα κοντός βλαστός από τον οποίο εκπτύσσονται πολλά φύλλα που δημιουργούν τη γνωστή στρογγυλή μορφή που όλοι γνωρίζουμε.

Το λάχανο ανήκει στην ίδια οικογένεια με το κουνουπίδι, το μπρόκολο και το κέιλ. Εκτός από υπέροχη γεύση, διαθέτει σημαντική διατροφική αξία καθώς είναι πλούσιο σε βιταμίνες, αντιοξειδωτικά και φυτικές ίνες. Ας δούμε αναλυτικά πώς φυτεύουμε τα λάχανα και τι φροντίδα χρειάζονται για να απολαύσουμε τα πιο νόστιμα και τραγανά λάχανα από τον κήπο ή το μπαλκόνι μας.

1. Ποιες είναι οι πιο γνωστές ποικιλίες λάχανου;

Υπάρχουν πολλές ντόπιες και ξένες ποικιλίες λάχανου για να φυτέψουμε. Προτιμάμε ντόπιες και παραδοσιακές ποικιλίες, προσαρμοσμένες στις κλιματικές συνθήκες της περιοχής μας, που μας εξασφαλίζουν πλούσια και ποιοτική παραγωγή.

Οι ποικιλίες και τα υβρίδια λάχανου διακρίνονται ανάλογα με το χρώμα, την υφή και το μέγεθος της κεφαλής, καθώς και από την πρωιμότητα ή οψιμότητα στη συγκομιδή. Ας δούμε μερικά βασικά χαρακτηριστικά που διακρίνουν τις ποικιλίες λάχανου που καλλιεργούνται στη χώρα μας.

• Αφράτες ποικιλίες λάχανου: Οι αφράτες ποικιλίες λάχανου σχηματίζουν μεγάλο κεφάλι που μπορεί να φτάσει σε βάρος 4-5 κιλών. Διαθέτουν λευκοπράσινο χρώμα φύλλων και συγκομίζονται περίπου 3 μήνες μετά τη φύτευση. Οι αφράτες ποικιλίες λάχανου έχουν μαλακά και τρυφερά φύλλα που χρησιμοποιούνται για σαλάτες ή για λαχανοντολμάδες. Ιδιαίτερα γνωστή και πολύ εύγευστη παραδοσιακή ποικιλία αφράτου λάχανου, είναι η ποικιλία Μακεδονίας.

• Ημίσκληρες ποικιλίες λάχανου: Αν θέλουμε λάχανο για σαλάτα, επιλέγουμε ημίσκληρες ποικιλίες άσπρου λάχανου που διαθέτουν νόστιμα και τραγανά φύλλα. Οι ημίσκληρες ποικιλίες λάχανου σχηματίζουν κεφαλή μεγέθους 1,5 εως 3 κιλών, είναι πιο ανθεκτικές σε ασθένειες και μετά τη συγκομιδή μπορούν να διατηρηθούν περισσότερο καιρό στο ψυγείο. Διακρίνονται σε πρώιμες, μεσοπρώιμες και όψιμες ποικιλίες που απαιτούν συνήθως 2-4 μήνες για συγκομιδή μετά την μεταφύτευση.

• Ποικιλίες κόκκινου λάχανου: Τα κόκκινα ή μωβ λάχανα σχηματίζουν αρκετά μικρότερη κεφαλή που έχει βάρος 1-2 κιλών και είναι πιο συμπαγή. Τα φύλλα τους είναι αρκετά σκληρότερα σε σχέση με το άσπρο λάχανο και έχουν μία πιο πικάντικη γεύση. Αξίζει να αναφέρουμε πως οι ποικιλίες κόκκινου λάχανου διαθέτουν περισσότερες αντιοξειδωτικές ουσίες και βιταμίνες από τις λευκές ποικιλίες λάχανου.

• Λάχανα τύπου Savoy: γκριζοπράσινα με σγουρά φύλλα: To λάχανο τύπου Savoy ή λάχανο Μιλάνου είναι μία ιταλική ποικιλία λάχανου με γκριζοπράσινα σγουρά φύλλα που φαίνεται σαν να έχουν ρυτίδες ή εξογκώματα. Η συγκεκριμένη ποικιλία λάχανου παράγει μεγάλο κεφάλι, με φύλλα από ανοικτό μέχρι σκούρο πράσινο και διαθέτει σχετικά πιο απαλή γεύση.

2. Τι συνθήκες χρειάζεται η καλλιέργεια του λάχανου;

Το λάχανο είναι φυτό ψυχρής εποχής και η ιδανική θερμοκρασία για την ανάπτυξή του είναι 15-18 βαθμοί Κελσίου. Τα λάχανα φυτεύονται κυρίως σε ηλιοφανείς θέσεις την περίοδο του φθινοπώρου, αν και οι ημισκιερές θέσεις είναι χρήσιμες στις πρώιμες καλοκαιρινές φυτεύσεις που επικρατεί πολύ ζέστη.

Το λάχανο μπορεί να αναπτυχθεί σε όλους τους τύπους των εδαφών, εκτός από τα πολύ όξινα εδάφη. Είναι σημαντικό το έδαφος να διαθέτει καλή στράγγιση για να απομακρύνεται το νερό που περισσεύει από το πότισμα και να εξασφαλίζεται καλός αερισμός των ριζών. Για τα πρώιμα λάχανα προτιμάμε αμμώδη, ελαφριά ζεστά εδάφη, ενώ για τα όψιμα προτιμώνται βαρύτερα και πιο γόνιμα εδάφη με καλή στράγγιση, πλούσια σε οργανική ουσία.

3. Πώς φυτεύουμε τα λάχανα και σε τι αποστάσεις;

Μπορούμε να δημιουργήσουμε φυτά λάχανου από σπόρο για να διατηρήσουμε παραδοσιακές ποικιλίες ή να κρατάμε κάθε χρόνο τους δικούς μας σπόρους από τα φυτά. Η φύτευση σε σπορείο χρειάζεται 4-6 βδομάδες μέχρι τα νεαρά φυτά να είναι έτοιμα για τη μεταφύτευση στο χωράφι. Ιδανικές θερμοκρασίες για το φύτρωμα του σπόρου και την ανάπτυξη των φυτών είναι οι 15-20 βαθμοί Κελσίου.

Εναλλακτικά, μπορούμε να προμηθευτούμε ετοιμα φυτά λάχανου από γεωπονικά καταστήματα και φυτώρια της περιοχής μας. Η μεταφύτευση του λάχανου γίνεται από τα μέσα Αυγούστου μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου ανάλογα με τις συνθήκες που καλλιεργούμε σε κάθε περιοχή.

Κατά τη μεταφύτευση, τα λάχανα φυτεύονται σε σειρές που απέχουν μεταξύ τους 80-100 εκατοστά, ενώ η ιδανική απόσταση μεταξύ των φυτών λάχανου στην ίδια σειρά είναι 50-60 εκατοστά. Αποφεύγουμε τις πυκνές φυτεύσεις λάχανου που δημιουργούν συνθήκες ανάπτυξης ασθενειών λόγω κακού αερισμού.

4. Πώς γίνεται η καλλιέργεια του λάχανου σε γλάστρα;

Η καλλιέργεια του λάχανου αναπτύσσει μεγάλη φυλλική επιφάνεια και δίνει μία συγκομιδή ανά φυτό, γεγονός που αποθαρρύνει πολλούς από το να καλλιεργήσουν λάχανο σε γλάστρα. Για να καλλιεργήσουμε λάχανα στο μπαλκόνι, επιλέγουμε γλάστρες διαμέτρου και ύψους περίπου 25 εκατοστών τις οποίες τοποθετούμε σε μπαλκόνι με νότιο ή δυτικό προσανατολισμό.

Στη βάση της γλάστρας, τοποθετούμε μία στρώση χαλικιών για καλύτερη αποστράγγιση του νερού και στη συνέχεια γεμίζουμε τις γλάστρες με ειδικό φυτόχωμα για λαχανικά. Εναλλακτικά, μπορούμε να φτιάξουμε το δικό μας μείγμα φύτευσης, χρησιμοποιώντας αφράτο κηπόχωμα (χώμα από τον κήπο), καλά χωνεμένη κοπριά και περλίτη σε αναλογία 3:2:1.

5. Πόσο συχνά χρειάζεται πότισμα η καλλιέργεια του λάχανου;

Το λάχανο διαθέτει επιφανειακό ριζικό σύστημα και χρειάζεται πολύ και συχνό πότισμα, καθώς έχει μεγάλες απαιτήσεις σε νερό. Ειδικά στο στάδιο ανάπτυξης της κεφαλής, απαιτείται σταθερή εδαφική υγρασία στο χώμα για να μην παρατηρηθούν σκασίματα στο σχηματισμό της. Σε πρώιμες φυτεύσεις που γίνονται στα τέλη του καλοκαιριού, φροντίζουμε να ποτίζουμε συχνά τα νεαρά φυτά λάχανου για να αποφύγουμε προβλήματα στην ανάπτυξη τους.

Ενδεικτικά, η καλλιέργεια του λάχανου χρειάζεται πότισμα περίπου κάθε 1-2 μέρες στα τέλη του καλοκαιριού και 2-3 την εβδομάδα κατά την περίοδο του φθινοπώρου. Σε κάθε περίπτωση, φροντίζουμε να ποτίζουμε μόλις στεγνώνει το χώμα για να εξασφαλίσουμε δροσερά λάχανα που θα σχηματίσουν καλή κεφαλή.

 

 

 

 

 

View this post on Instagram

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

A post shared by Τα Μυστικά του Κήπου (@mistikakipou) on Sep 13, 2019 at 8:40am PDT

6. Κάθε πότε βάζουμε λίπασμα στην καλλιέργεια του λάχανoυ;

Η καλλιέργεια του λάχανου είναι απαιτητική σε θρεπτικά στοιχεία για να έχει καλή ανάπτυξη και να μας δώσει ποιοτική παραγωγή. Η λίπανση του λάχανου πρέπει να περιέχει άζωτο και κάλιο, καθώς επίσης ιχνοστοιχεία βορίου και μαγνησίου.

Κατά τη φύτευση του λάχανου, προσθέτουμε χωνεμένη κοπριά και κομπόστ στο έδαφος. Στη συνέχεια, 2 εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση προσθέτουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα με υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο και επαναλαμβάνουμε κάθε μήνα. Πρέπει να σημειώσουμε ότι υπερβολικές ποσότητες λιπάσματος αζώτου, συντελούν στην κακή ποιότητα, τη μικρή διατηρησιμότητα και σε σκάσιμο της κεφαλής του λάχανου.

7. Ποια έντομα και ποιες ασθένειες προσβάλλουν την καλλιέργεια του λάχανου;

Το λάχανο προσβάλλεται από διάφορα έντομα όπως η κάμπια του λάχανου (πιερίδα), η μελίγκρα (αφίδες), ο αλευρώδης, οι βρωμούσες και ο τετράνυχος. Για την αντιμετώπιση των εντόμων που προσβάλλουν τα λάχανα, χρησιμοποιούμε βιολογικά εντομοκτόνα όπως ο βάκιλος Θουριγγίας, τα άλατα καλίου και το φυσικό πύρεθρο.

Εναλλακτικά, για την προληπτική αντιμετώπιση των εντόμων στην καλλιέργεια του λάχανου, μπορούμε να φτιάξουμε μία αυτοσχέδια οικολογική συνταγή με σκόρδο, κρεμμύδι, κόκκινη καυτερή πιπεριά και πράσινο σαπούνι ακολουθώντας τα βήματα της διαδικασίας που αναφέρουμε στο άρθρο για την προστασία των φυτών με φυσικά υλικά.

Σε συνθήκες υψηλής υγρασίας και κακού αερισμού, το λάχανο προσβάλλεται από διάφορες μυκητολογικές ασθένειες όπως ο περονόσπορος, η αλτερνάρια, το φουζάριο και η ριζοκτόνια.

Για την προληπτική αντιμετώπιση των ασθενειών, ψεκάζουμε τα λάχανα με οικολογικό σκεύασμα χαλκού που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα. Εναλλακτικά, μπορούμε να διαλύσουμε 1 κουταλάκι του γλυκού μαγειρική σόδα σε δύο λίτρα νερό και να ψεκάσουμε τα φυτά μας.

8. Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα που μπορεί να συναντήσουμε στην καλλιέργεια του λάχανου;

Η καλλιέργεια του λάχανου μπορεί να εμφανίσει αρκετά προβλήματα τόσο για τους ερασιτέχνες όσο και για τους επαγγελματίες καλλιεργητές. Ας δούμε ορισμένα χαρακτηριστικά συμπτώματα που εμφανίζονται στα λάχανα, προκειμένου να τα γνωρίζουμε και να μπορούμε να τα αντιτωπίσουμε έγκαιρα με τον κατάλληλο τρόπο.

• Κιτρίνισμα στα φύλλα και μειωμένη βλάστηση του λάχανου: H εμφάνιση κίτρινων φύλλων που παρατηρείται συνήθως στα κατώτερα φύλλα του λάχανου και πολλές φορές συνοδεύεται από μειωμένη ανάπτυξη, οφείλεται στην έλλειψη λίπανσης αζώτου. Για να το αντιμετωπίσουμε, προσθέτουμε βιολογικό λίπασμα με υψηλή περιεκτικότητα σε άζωτο στα αρχικά στάδια ανάπτυξης του λάχανου.

• Εμφάνιση καφέ άκρων στο φύλλωμα του λάχανου: Τα φύλλα του λάχανου μπορεί να παρουσιάσουν καφέτιασμα στις άκρες. Αν το καφέτιασμα παρατηρείται στα εσωτερικά φύλλα, μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη ασβεστίου. Όταν καφετιάζουν οι άκρες των εξωτερικών φύλλων, οφείλεται στην έντονη ζέστη και στις υψηλές θερμοκρασίες. Για την αντιμετώπιση του καφετιάσματος των φύλλων, φροντίζουμε να πραγματοποιούμε σταθερά ποτίσματα, προσθέτουμε ασβέστίο και αποφεύγουμε την υπερβολική λίπανση με άζωτο.

• Σκάσιμο κεφαλής λάχανου: Γιατί σκάνε τα λάχανα; Τα ακανόνιστα ποτίσματα κατά την διάρκεια της καλλιέργειας του λάχανου και ειδικότερα το υπερβολικό πότισμα μετά από συνθήκες έντονης ζέστης και καύσωνα, κάνει τα λάχανα να σκάνε. Επιπλέον, το σκάσιμο της κεφαλής του λάχανου ευνοείται όταν βάζουμε υπερβολική ποσότητα αζωτούχου λιπάσματος.

• Κούφιος βλαστός λάχανου και σπασμένα φύλλα: Η εμφάνιση κούφιου βλαστού του λάχανου που συνοδεύεται από φύλλα που σπάνε εύκολα, οφείλεται στην έλλειψη βορίου. Για την αντιμετώπιση του κούφιου βλαστού λάχανου, ψεκάζουμε με υγρό λιπασμα ιχνοστοιχείων ή με υγρό λίπασμα φυκιών που περιέχουν βόριο στη σύνθεση τους.

• Μικρή κεφαλή λάχανου και θαμπό χρώματος φύλλων: Η εμφάνιση μικρού μεγέθους κεφαλής του λάχανου που έχει μαλακά φύλλα και δεν αναπτύσσεται, οφείλεται σε έλλειψη καλίου. Ιδιαίτερα στις κόκκινες ποικιλίες λάχανου, η έλλειψη καλίου προκαλεί επίσης ένα θαμπό χρώμα του φυλλώματος. Για την προληπτική αντιμετωπιση του προβλήματος, προσθέτουμε βιολογικό λιπασμα με υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο.

9. Πότε συγκομίζουμε τα λάχανα και πώς τα συντηρούμε;

Το λάχανο συγκομίζεται με το χέρι όταν αποκτήσει το τελικό μέγεθος της κεφαλής. Σε αυτό το στάδιο είναι συνεκτικό, τραγανό και αρκετά σκληρό όταν το πιέζουμε. Συνήθως, όταν το μέγεθος της κεφαλής παραμένει σταθερό για 2 εβδομάδες, ανεξάρτητα πόσο μεγάλο είναι, πρέπει να το συγκομίσουμε. Αυτό γίνεται συνήθως 2-4 μήνες μετά την φύτευση ανάλογα την πρωιμότητα ή την οψιμότητα της κάθε ποικιλίας λάχανου.

Αν καθυστερήσουμε σημαντικά την συγκομιδή της καλλιέργειας του λάχανου, υπάρχει κίνδυνος να σαπίσει ή να παρουσιαστεί σκάσιμο της κεφαλής. Το λάχανο συντηρείται στο ψυγείο μέχρι και 2 εβδομάδες μετά τη συγκομιδή, αρκεί να το καλύψουμε με ειδική νάυλον μεμβράνη για να μην εμφανιστούν μαυρίσματα στα φύλλα του λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών.

10. Κι ένα μυστικό για την καλλιέργεια του λάχανου

To λάχανο μπορεί να φυτευτεί μαζί με άλλα κηπευτικά και να δώσει πλούσια παραγωγή. Άλλωστε, η συγκαλλιέργεια των λαχανικών είναι ένας οικολογικός τρόπος για να πετύχουμε καλύτερη αξιοποίηση του νερού, των θρεπτικών συστατικών του εδάφους και του λιπάσματος.

Το λάχανο μπορεί να συγκαλλιεργηθεί επιτυχώς στον κήπο ή σε υπερυψωμένα παρτέρια με μαρούλια, πατάτες, σπανάκι, αγγούρια και φασολιές και να μας δώσει υψηλές αποδόσεις σε ποιότητα και σε ποσότητα.