Κοκκοειδή, αντιμετώπιση της ψώρας των φυτών

Αν τα φυτά μας εμφανίζουν καφέ “λέπια” ή μαύρες κουκίδες στα φύλλα και στους καρπούς, τότε πιθανότατα υπάρχει προσβολή από κοκκοειδή, η γνωστή ψώρα των φυτών. Τα κοκκοειδή είναι μία μεγάλη οικογένεια μικροσκοπικών εντόμων που προσβάλλουν πολλά καρποφόρα δέντρα (όπως η λεμονιά και η πορτοκαλιά), καθώς και καλλωπιστικούς θάμνους (όπως η γαρδένια και η τριανταφυλλιά), προκαλώντας σημαντικές ζημιές από την περίοδο της άνοιξης μέχρι το φθινόπωρο. Ας δούμε αναλυτικά με ποια συμπτώματα εμφανίζονται τα κοκκοειδή στα φυτά, ποια φυτά προσβάλλουν, τι προβλήματα δημιουργούν και πώς μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε για να προστατέψουμε τα φυτά μας.

1. Τι είναι η ψώρα των φυτών και ποια είναι τα γνωστότερα είδη κοκκοειδών;

Τα κοκκοειδή περιλαμβάνουν αρκετά είδη εντόμων όπως η κόκκινη ψώρα, η μυτιλόμορφη ψώρα, η μαύρη ψώρα (παρλατόρια ή λεκάνιο) και η ψώρα του Σαν Ζοζέ. Διαθέτουν μικρό μέγεθος 2-3 χιλιοστών που πολλές φορές τα κάνει δύσκολα αντιληπτά στο ανθρώπινο μάτι. Τα κοκκοειδή έχουν στρογγυλό ή οβάλ σχήμα και τα συναντάμε σε διαφορετικά χρώματα ανάλογα το είδος του εντόμου: εκτός από μαύρο, υπάρχει καφέ, κίτρινο-πορτοκαλί, κόκκινο και άσπρο. Στην κατηγορία των κοκκοειδών ανήκει και το έντομο του ψευδόκοκκου (βαμβακάδα των φυτών) που εμφανίζει διαφορετικά συμπτώματα σε σχέση με τα υπόλοιπα κοκκοειδή, για την οποία έχουμε αναφερθεί σε ξεχωριστό άρθρο.

2. Ποια συμπτώματα εμφανίζουν τα κοκκοειδή στα φυτά;

Η ψώρα των φυτών εμφανίζεται με χαρακτηριστικές κουκίδες σαν μικροσκοπικές “πεταλίδες” σε διάφορα χρώματα (μαύρο, καφέ, κίτρινο, κόκκινο, και άσπρο) που κολλάνε πάνω στον κορμό, στους βραχίονες, στα κλαδιά, στους καρπούς, στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και σπανιότερα στην πάνω επιφάνεια τους. Επειδή τα κοκκοειδή απομυζούν τους χυμούς των φύλλων και των καρπών, παρατηρούμε κι άλλα συμπτώματα, όπως κίτρινες κηλίδες και αποχρωματισμός των φύλλων, μάρανση των φύλλων και υποβάθμιση των καρπών. Όταν τα φυτά μας προσβάλλονται από κοκκοειδή, παρατηρούμε την εμφάνιση μιας ουσίας που εκκρίνουν σαν μέλι. Αυτή η μελιτώδη ουσία ευνοεί την ανάπτυξη του μύκητα της καπνιάς και προκαλεί ένα χαρακτηριστικό μαύρισμα σε φύλλα και καρπούς. Σε συνθήκες έντονης προσβολής απο κοκκοειδή, τα φυτά παρουσιάζουν μια γενικότερη καχεξία, ενώ τα καρποφόρα δέντρα εμφανίζουν σημαντική μείωση της παραγωγής καρπών.

3. Ποια φυτά προσβάλλουν τα κοκκοειδή;

Η ψώρα των φυτών προσβάλλει πολλά καρποφόρα δέντρα και καλλωπιστικά φυτά που έχουμε τόσο στον κήπο, όσο και σε γλάστρες στο μπαλκόνι.

• Ψώρα σε καρποφόρα δέντρα 

Το έντομο της ψώρας είναι πολύ σοβαρός εχθρός αρκετών καρποφόρων δέντρων. Στα εσπεριδοειδή δέντρα, δηλαδή στην καλλιέργεια της πορτοκαλιάς, στην καλλιέργεια της λεμονιάς, στην καλλιέργεια της μανταρινιάς και στην καλλιέργεια του κουκμουάτ, τα κοκκοειδή προσβάλλουν έντονα τόσο την επιφάνεια του φυλλώματος, όσο και τους καρπούς προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές. Τα κοκκοειδή προσβάλλουν σε μικρότερο βαθμό το φύλλωμα και άλλων καρποφόρων δέντρων του κήπου, όπως την καλλιέργεια της βερικοκιάς, την καλλιέργεια της αχλαδιάς, την καλλιέργεια της συκιάς, την καλλιέργεια της μουριάς και την καλλιέργεια της μηλιάς.

• Ψώρα σε καλλωπιστικά φυτά

Η ψώρα προσβάλλει πολλά καλλωπιστικά φυτά του κήπου και του μπαλκονιού μας. Συχνά εμφανίζεται με χαρακτηριστικούς μαύρους κύκλους στην κάτω επιφάνεια του φυλλώματος της γαρδένιας, καθώς επίσης με πορτοκαλί και καφέ κύκλους στους βλαστούς και στον κορμό στις περισσότερες ποικιλίες τριανταφυλλιάς. Επίσης, αρκετοί ανθεκτικοί καλλωπιστικοί θάμνοι μπορεί να προσβληθούν από τα κοκκοειδή τόσο στους βλαστούς και στο φύλλωμα όπως η πικροδάφνη, η αγγελική και το βιβούρνο. Επίσης, από τα φυτά εσωτερικού χώρου, ο φίκος μπέντζαμιν και η σεφλέρα είναι αρκετά ευαίσθητοι στην προσβολή από το έντομο της ψώρας, όταν είναι μέσα στο σπίτι και δεν αερίζονται καλά.

4. Ποιες συνθήκες ευνοούν την ανάπτυξη της ψώρας;

Τα κοκκοειδή αναπτύσσονται ταχύτατα σε συνθήκες υγρασίας, σχετικά ψηλών θερμοκρασιών και κακού αερισμού. Το έντομο της ψώρας εμφανίζεται εντονότερα σε πυκνοφυτεμένες καλλιέργειες καρποφόρων δέντρων, καθώς και σε πυκνές φυτεύσεις καλλωπιστικών θάμνων που βρίσκονται κοντά σε φράκτη και σε τοίχους. Συνήθως, τα κοκκοειδή πραγματοποιούν 3-4 γενιές σε ένα χρόνο ανάλογα το είδος, την περιοχή και τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν κάθε χρονιά. Σε συνθήκες έντονης ζέστης και ξηρασίας, την περίοδο του καλοκαιριού η προσβολή από το έντομο της ψώρας μειώνεται.

5. Πώς γίνεται οικολογικά η αντιμετώπιση του έντομου της ψώρας;

Επειδή το έντομο της ψώρας διαθέτει ένα χαρακτηριστικό κέλυφος που το προστατεύει, το λεγόμενο ασπίδιο, η καταπολέμηση με οικολογικούς τρόπους είναι σχετικά δύσκολη. Ας δούμε αναλυτικά πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα κοκκοειδή με βιολογικά σκευάσματα που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα ή σε προληπτικό επίπεδο με σπιτικά φυσικά υλικά.

• Καταπολέμηση ψώρας με βιολογικά εντομοκτόνα 

Για να καταπολεμήσουμε τα κοκκοειδή στα φυτά, ψεκάζουμε με οικολογικά σκευάσματα θερινού πολτού ή αλάτων καλίου λιπαρών οξέων την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου. Σε έντονη προσβολή από κοκκοειδή ψεκάζουμε διάλυμα θερινού πολτού μαζί με φυσική πυρεθρίνη για πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση. 

• Αντιμετώπιση ψώρας με σπιτικά υλικά

Σε μικρές προσβολές από κοκκοειδή σε καλλωπιστικά φυτά όπως η γαρδένια και η σεφλέρα, μπορούμε να σκουπίσουμε την κάτω επιφάνεια των φύλλων με ένα σφουγγαράκι που βρέχουμε με οινόπνευμα για να καθαρίσουμε τις προσβολές. Στη συνέχεια ψεκάζουμε με διάλυμα που δημιουργούμε βάζοντας μία 1 κουταλιά της σούπας τριμμένο πράσινο σαπούνι σε ένα λίτρο νερό, για να προστατεύσουμε τα φυτά μας από νεά προσβολή.

6. Κι ένα μυστικό για την αντιμετώπιση της ψώρας των φυτών

Το τακτικό ετήσιο κλάδεμα των καρποφόρων δέντρων και των καλλωπιστικών φυτών στις αρχές της άνοιξης καθώς και ελαφρότερα κλαδέματα στις αρχές του φθινοπώρου βοηθούν σημαντικά στον καλύτερο αερισμό των φυτών και στην μείωση των προσβολών από ψώρα.