Κυδωνιά: 12 μυστικά για την καλλιέργεια

Γλυκό κυδώνι με το μοναδικό άρωμα, ένας υπέροχος καρπός με έντονο χρυσό χρώμα σε σχήμα που θυμίζει αχλάδι.

Η καλλιέργεια της κυδωνιάς ανήκει στα μηλοειδή δέντρα, μία οικογένεια που περιλαμβάνει επίσης την καλλιέργεια της αχλαδιάς και την καλλιέργεια της μηλιάς.

Πρόκειται για ένα μικρό φυλλοβόλο δέντρο με πλαγιόκλαδη και σχετικά αργή ανάπτυξη που φτάνει συνήθως σε ύψος 3-4 μέτρων και ζει μέχρι 50 χρόνια.

Με μέγεθος λίγο μεγαλύτερο από το αχλάδι και ακανόνιστο σχήμα, τα κυδώνια έχουν σχετικά στυφή γεύση και συνήθως δεν τρώγονται ωμά.

Αποτελούν εξαιρετική πρώτη ύλη σε μαρμέλαδες, σε κομπόστα και σε ξεχωριστές συνταγές μαγειρικής, ενώ είναι διάσημα για το γλυκό του κουταλιού από κυδώνι.

Εκτός από το εξαιρετικό τους άρωμα, τα κυδώνια έχουν υψηλή διατροφική αξία, καθώς είναι πλούσια σε βιταμίνες, φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικές ουσίες.

Ας δούμε αναλυτικά, τις πιο γνωστές ποικιλίες κυδωνιάς για να φυτέψουμε στον κήπο μας, καθώς και χρήσιμες συμβουλές για την καλλιέργεια ώστε να απολαμβάνουμε πλούσια παραγωγή με υπέροχα κυδώνια γεμάτα άρωμα.

1. Ποιες είναι οι πιο γνωστές ποικιλίες κυδωνιάς;

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες κυδωνιάς (Cydonia oblonga) για να φυτέψουμε και να καλλιεργήσουμε. Παρακάτω, αναφέρουμε τις πιο γνωστές ποικιλίες κυδωνιάς που καλλιεργούνται στη χώρα μας με τα βασικά χαρακτηριστικά τους.

• Κυδωνιά γίγας Vranja (Βράνια): Ποικιλία κυδωνιάς, βοσνιακής προέλευσης, με μεγάλο στρογγυλό καρπό πρασινοκίτρινου χρώματος. Διαθέτει χυμώδης και αφράτη σάρκα, αρωματική γεύση και συγκομίζεται μέσα στον Οκτώβριο.
• Κυδωνιά Σμύρνης (Smyrna): Ποικιλία κυδωνιάς, τούρκικης προέλευσης, με μεγάλο μέγεθος καρπού, πρασινοκίτρινο χρώμα φλοιού και σχήμα που θυμίζει μήλο. Διαθέτει σχετικά υπόξινη γεύση και συγκομίζεται τέλη Σεπτεμβρίου.
• Κυδωνιά Αφράτη: Ποικιλία κυδωνιάς με σχετικά μεγάλο καρπό που θυμίζει μήλο, κιτρινοπράσινου χρώματος, με χαρακτηριστικές αυλακώσεις, με μαλακή σάρκα και αρκετό χυμό. Η ωρίμανση της ποικιλίας ξεκινά από τέλος Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου.
• Κυδωνιά Orange: Ποικιλία κυδωνιάς, με καταγωγή από τη νότια Ευρώπη, με μεγάλο μέγεθος καρπού, χρυσοκίτρινο χρώμα, αφράτη σάρκα και ωραία γεύση που ωριμάζει από τα τέλη Σεπτεμβρίου ως τα μέσα Οκτωβρίου.
• Κυδωνιά Champion: Ποικιλία κυδωνιάς αμερικάνικης προέλευσης, ζωηρής ανάπτυξης με μεγάλο μέγεθος καρπού, κιτρινοπράσινου χρώματος, σχήμα αχλαδιού, που διαθέτει συνεκτική σάρκα, πολύ χυμό και ωριμάζει μέσα στον Οκτώβριο.

2. Τι συνθήκες χρειάζεται η καλλιέργεια της κυδωνιάς για να αναπτυχθεί και να καρποφορήσει;

Οι κυδωνιές προτιμούν το εύκρατο κλίμα και ευδοκιμούν σε ζεστές ηλιόλουστες περιοχές, όπου σχηματίζουν πιο νόστιμους καρπούς.

Σε σχέση με την αχλαδιά και τη μηλιά, η κυδωνιά έχει μικρότερες ανάγκες σε ψύχος για να μας δώσει ικανοποιητική καρποφορία.

Η καλλιέργεια της κυδωνιάς μπορεί να αναπτυχθεί και σε εδάφη που δεν είναι πολύ βαθιά, χάρη στο ριζικό της σύστημα που αναπτύσσεται περισσότερο επιφανειακά.

Προτιμά γόνιμα εδάφη που διαθέτουν καλή αποστράγγιση και μικρή περιεκτικότητα σε ασβέστιο. Σε εδάφη πολύ ξηρά ή πολύ υγρά, οι καρποί που παράγονται δεν έχουν καλά ποιοτικά χαρακτηριστικά.

3. Ποια εποχή και πώς φυτεύουμε κυδωνιές;

Μπορούμε να προμηθευτούμε γυμνόριζα φυτά κυδωνιάς από φυτώρια, δηλαδή δενδρύλλια χωρίς μπάλα χώματος, και να τα φυτέψουμε από τον Δεκέμβριο μέχρι τον Φεβρουάριο, όταν βρίσκονται σε περίοδο λήθαργου.

Εναλλακτικά, προμηθευόμαστε δενδρύλλια κυδωνιάς σε γλάστρα ή σε σακουλάκι με χώμα που μπορούν να φυτευτούν σχεδόν όλη τη διάρκεια του χρόνου, εκτός από την ζεστή περίοδο του καλοκαιριού.

Οι αποστάσεις για τη φύτευση της κυδωνιάς εξαρτάται από την ζωηρότητα της ποικιλίας. Οι πιο συνηθισμένες αποστάσεις φύτευσης είναι 5 μέτρα μεταξύ των γραμμών φύτευσης και 5 μέτρα μεταξύ των θέσεων φύτευσης επί της γραμμής.

Με βάση τις παραπάνω αποστάσεις φύτευσης, οι επαγγελματίες καλλιεργητές φυτεύουν περίπου 40 δενδρύλλια κυδωνιάς σε ένα στρέμμα χωραφιού.

Κατά την φύτευση της κυδωνιάς, ανοίγουμε μεγάλους λάκκους, τουλάχιστον 60 εκατοστά x 60 εκατοστά, καθώς το ριζικό σύστημα της κυδωνιάς αναπτύσσεται γρήγορα.

4. Πόσο συχνά θέλει πότισμα η καλλιέργεια της κυδωνιάς;

Η κυδωνιά απαιτεί συχνό πότισμα, ωστόσο χρειάζεται μικρότερες ποσότητες νερού σε σχέση με την καλλιέργεια της αχλαδιάς και την καλλιέργεια της μηλιάς.

Κατάλληλο σύστημα ποτίσματος της κυδωνιάς είναι το σύστημα σωλήνων με σταγόνες.

Για να εξασφαλίσουμε πλούσια και ποιοτική παραγωγή στην καλλιέργεια της κυδωνιάς, κάνουμε τακτικό πότισμα την περίοδο Μάιου-Ιουνίου για πλουσιότερη βλάστηση και καρποφορία, καθώς επίσης κατά τους ζεστούς μήνες Ιούλιο και Αύγουστο για μεγαλύτερο μέγεθος καρπών.

Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι το υπερβολικό πότισμα της κυδωνιάς με μεγάλες ποσότητες νερού, καθώς και τα υψηλότερα ποσοστά εδαφικής υγρασίας, μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση μυκητολογικών ασθενειών.

5. Κάθε πότε χρειάζεται λίπασμα η καλλιέργεια της κυδωνιάς;

Στα τέλη του φθινοπώρου, ενσωματώνουμε στο χώμα κοπριά και κομπόστ, για βελτίωση της γονιμότητας του εδάφους στην καλλιέργεια της κυδωνιάς και αύξηση της οργανικής ουσίας.

Για να έχει ζωηρή βλάστηση και πλούσια καρποφορία, στα τέλη του χειμώνα κάθε χρόνο, προσθέτουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα που περιέχει άζωτο, φώσφορο και κάλιο.

6. Πότε κλαδεύουμε τις κυδωνιές και με ποιο τρόπο;

H καλλιέργεια της κυδωνιάς απαιτεί κλάδεμα κάθε χρόνο για να έχει καλή ανάπτυξη και πλούσια καρποφορία.

Το κλάδεμα της κυδωνιάς γίνεται στα τέλη του χειμώνα από τον Ιανουάριο μέχρι τον Φεβρουάριο πριν ξεκινήσει η νέα βλάστηση.

Σε νεαρά δενδρύλλια κυδωνιάς κάνουμε το κλάδεμα διαμόρφωσης κατά τα 3 πρώτα χρόνια, δημιουργώντας κυπελλοειδές σχήμα στα δενδρύλλια αφήνοντας ένα κεντρικό κορμό και 4-5 κεντρικούς βραχίονες.

Σε μεγαλύτερα δέντρα κυδωνιάς, εφαρμόζουμε κλάδεμα καρποφορίας απομακρύνοντας ξερά και ασθενή κλαδιά, λαίμαργους βλαστούς, κλαδιά που μπλέκονται μεταξύ τους στο εσωτερικό της κόμης, ενώ παράλληλα μειώνουμε το μήκος των βλαστών στα 2/3 του μήκους περιορίζοντας το ύψος των δέντρων.

7. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν την καλλιέργεια της κυδωνιάς;

Για την προστασία της κυδωνιάς από το έντομο της καρπόκαψας που σκουληκιάζει τους καρπούς, καθώς επίσης από την μελίγκρα, την ψώρα και τον τετράνυχο, ψεκάζουμε με βιολογικά εντομοκτόνα όπως τα άλατα καλίου, ο θερινός πολτός και το φυσικό πύρεθρο που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα.

Η καλλιέργεια της κυδωνιάς προσβάλλεται και από διάφορες μυκητολογικές ασθένειες όπως το ωίδιο και η μονίλια, καθώς επίσης από το βακτηριακό κάψιμο που προκαλεί σημαντικές ζημιές. Για αντιμετωπίσουμε τις ασθένειες της κυδωνιάς με βιολογικό τρόπο, ψεκάζουμε τα δέντρα με χαλκό και βρέξιμο θειάφι.

8. Ποιοι είναι οι τρόποι πολλαπλασιασμού της κυδωνιάς;

Η κυδωνιά πολλαπλασιάζεται με αρκετούς τρόπους: α) με μοσχεύματα, β) με παραφυάδες, γ) με καταβολάδες και δ) με μπόλιασμα όπως αναλυτικά περιγράφουμε παρακάτω:

α) Πολλαπλασιασμός της κυδωνιάς με μοσχεύματα: Παίρνουμε ξυλοποιημένα τμήματα βλαστών της κυδωνιάς ηλικίας ενός χρόνου την περίοδο του χειμώνα, τα οποία εμβαπτίζουμε σε ορμόνη ριζοβολίας και στη συνέχεια φυτεύουμε σε γλάστρες φυτωρίου μέχρι να ριζώσουν.

β) Πολλαπλασιασμός της κυδωνιάς με παραφυάδες: Αφαιρούμε μικρούς βλαστούς μήκους 20 εκατοστών, τις παραφυάδες, που αναπτύσσονται γύρω από τον κεντρικό κορμό της κυδωνιάς και τους μεταφυτεύουμε μαζί με τμήμα ρίζας σε γλάστρες φυτωρίου.

γ) Πολλαπλασιασμός της κυδωνιάς με καταβολάδες: Βάζουμε στο χώμα ένα βλαστό της κυδωνιάς χωρίς να τον αποκόψουμε από το μητρικό φυτό έτσι ώστε η άκρη του να βγαίνει έξω από το χώμα. Ο βλαστός στο σημείο που είναι στο χώμα θα βγάλει σταδιακά ρίζες και μετά από λίγους μήνες μπορούμε να τον αποκόψουμε από το αρχικό φυτό και να δημιουργήσουμε ένα νέο φυτό.

δ) Πολλαπλασιασμός της κυδωνιάς με μπόλιασμα: Ο εμβολιασμός των ποικιλιών της κυδωνιάς γίνεται πάνω σε υποκείμενα αγριαχλαδιάς ή σπορόφυτα κυδωνιάς. Το μπόλιασμα της κυδωνιάς με βλαστάνοντα οφθαλμό γίνεται την περίοδο του Ιουνίου με βλαστάνοντα οφθαλμό ενώ με κοιμώμενο μάτι (οφθαλμός) την περίοδο του Αυγούστου. Σε ενήλικα δέντρα κυδωνιάς, μπολιάζουμε με τη μέθοδο του υπόφλοιου εγκεντρισμού τον Απρίλιο.

9. Γιατί πέφτουν τα κυδώνια;

Οι καρποί της κυδωνιάς, τα κυδώνια, πέφτουν στο χώμα όταν έχουν προσβληθεί από την καρπόκαψα. Το φαινόμενο της καρπόπτωης είναι πιο έντονο όταν επικρατούν δυνατοί άνεμοι.

Μπορεί επίσης να παρατηρήσουμε τα κυδώνια να πέφτουν σε συνθήκες ξηρασίας ή όταν εφαρμοστεί υπερβολική ποσότητα λιπάσματος αζώτου στις κυδωνιές κατά την περίοδο του καλοκαιριού.

10. Πότε μαζεύουμε τα κυδώνια και πώς τα συντηρούμε;

Η συγκομιδή της κυδωνιάς γίνεται στις αρχές και τα μέσα του φθινοπώρου, την περίοδο Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου, ανάλογα την καλλιεργούμενη ποικιλία κυδωνιάς.

Μετά τη συγκομιδή, μπορούμε να διατηρήσουμε τα κυδώνια για λίγες εβδομάδες εκτός ψυγείου σε δροσερό περιβάλλον, ενώ συντηρούνται για 2-3 μήνες στο ψυγείο σε θερμοκρασίες περίπου 0°C.

11. Μπορούμε να καλλιεργήσουμε κυδωνιά σε γλάστρα;

Η κυδωνιά, αν και δεν συνηθίζεται ιδιαίτερα, μπορεί να καλλιεργηθεί σε γλάστρα, καθώς είναι δέντρο που δεν αποκτά μεγάλο ύψος ιδιαίτερα αν εμβολιαστεί σε υποκείμενο που δίνει σχετικά νάνα ανάπτυξη.

Για την φύτευση της κυδωνιάς, επιλέγουμε γλάστρα διαστάσεων τουλάχιστον 50 εκατοστά x 50 εκατοστά για να αναπτυχθεί η ρίζα του δέντρου και τη γεμίζουμε με εμπλουτισμένο φυτόχωμα που περιέχει περλίτη και ελαφρόπετρα, κατάλληλο για καρποφόρα δέντρα.

12. Κι ένα μυστικό για την επικονίαση και τη γονιμοποίηση στην καλλιέργεια της κυδωνιάς

Η επικονίαση και η γονιμοποίηση των ανθών της κυδωνιάς γίνεται με τον άνεμο και τις μέλισσες. Οι περισσότερες ποικιλίες κυδωνιάς δεν χρειάζονται σταυρογονιμοποίηση για να εξασφαλίσουμε ικανοποιητική καρποφορία, συνεπώς αρκεί να φυτέψουμε μία ποικιλία κυδωνιάς για να μας δώσει καρπούς.