Γιατί κοκκινίζουν τα φύλλα των φυτών;

Τι συμβαίνει όταν κοκκινίζουν τα φυλλά στα φυτά και σε ποιους λόγους οφείλεται αυτό το κοκκίνισμα; Όλοι έχουμε παρατηρήσει εποχικές αλλαγές στο χρώμα των φύλλων, κυρίως σε καλλωπιστικά φυτά και σε δέντρα. Κατά τη διάρκεια του χρόνου τα φύλλα των φυτών κιτρινίζουν, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις, ειδικά την εποχή του φθινοπώρου πριν πέσουν, εμφανίζουν ένα κόκκινο χρώμα.

Το κόκκινο χρώμα στα φύλλα οφείλεται σε μία ομάδα χρωστικών που ονομάζονται ανθοκυάνες, τις οποίες συναντάμε επίσης στα κόκκινα, πορφυρά και μπλε λουλούδια. Οι ανθοκυάνες έχουν την ιδιότητα να προστατεύουν τα φυτά σε δυσμενείς περιβαλλοντικές συνθήκες, καθώς περιέχουν αντιοξειδωτικά.

Εκτός από τα φύλλα και τα λουλούδια, οι ανθοκυάνες υπάρχουν και σε καρπούς κόκκινου χρώματος, όπως στις ντομάτες, στις κόκκινες πιπεριές, στα βατόμουρα και στις φράουλες.

Ο σχηματισμός ανθοκυανών και το κοκκίνισμα στα φύλλα εμφανίζεται σε πολλά φυτά την εποχή του φθινοπώρου, μπορεί ωστόσο να προκληθεί και από άλλες αιτίες. Κάποιες φορές σχετίζονται με τη φυσιολογική λειτουργία των φυτών, ενώ σε άλλες περιπτώσεις αποτελούν σημάδι ότι υπάρχει πρόβλημα στην ανάπτυξη των φυτών.

Στο σημερινό άρθρο, θα αναλύσουμε τους λόγους που κοκκινίζουν τα φύλλα των φυτών, ώστε να γνωρίζουμε πότε πρόκειται για φυσιολογική διεργασία του φυτού και πότε χρειάζεται επιπλέον φροντίδα για να τα διατηρήσουμε υγιή και γεμάτα ζωντάνια.

Πότε θεωρείται φυσιολογικό να κοκκινίζουν τα φύλλα των φυτών;

Αρχικά, υπάρχουν αρκετά είδη φυτών που αντί για πράσινα φύλλα, διαθέτουν κόκκινα φύλλα. Η εμφάνιση κόκκινων φύλλων είναι, επίσης, φυσιολογική σε νεαρά φύλλα φυτών και σε φυλλοβόλα φυτά που ρίχνουν τα φύλλα τους την περίοδο του φθινοπώρου. Τα φύλλα των φυτών μπορεί να κοκκινίσουν και ως προστασία στην υπερβολική έκθεση σε ήλιο ή σε συνθηκές έντονης παγωνιάς.

1. Φυτά που έχουν κόκκινα φύλλα

Ορισμένα φυτά έχουν υψηλή συγκέντρωση ανθοκυανών που οφείλονται σε γενετικά χαρακτηριστικά τους. Η υψηλή συγκέντρωση ανθοκυανών τα βοηθά στην αντιμετώπιση συνθηκών ψύχους, καθώς και έντονης ηλιοφάνειας.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα φυτών με κόκκινα και μωβ φύλλα είναι η βερβερίδα, ο γνωστός ανθεκτικός καλλωπιστικός θάμνος, καθώς και ο προύνος ή καλλωπιστική δαμασκηνιά, το καλλωπιστικό δέντρο που ομορφαίνει πάρκα, πλατείες και πεζοδρόμια.

2. Κόκκινο χρώμα σε νεαρά φύλλα φυτών

Τα καινούρια φύλλα των φυτών είναι εξαιρετικά ευαίσθητα και συνήθως μεγαλώνουν σε συνθήκες στρες, όπως έντονη ζέστη και υγρασία. Αυτή η ευαισθησία παρατηρείται μέχρι να ολοκληρωθεί η αύξηση μεγέθους των φύλλων για να σχηματιστεί στη συνέχεια το προστατευτικό στρώμα κεριού στην επιφάνεια τους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα νεαρά φύλλα τριανταφυλλιάς που αρχικά είναι κόκκινα. Σταδιακά, καθώς ωριμάζουν πρασινίζουν και σχηματίζεται η χλωροφύλλη με τη λειτουργία της φωτοσύνθεσης.

Το κοκκίνισμα στα νεαρά φύλλα και ο σχηματισμός ανθοκυανών βοηθά τα φυτά να διατηρήσουν νερό στα κύτταρα των φύλλων ελαττώνοντας τις απώλειες λόγω εξάτμισης.

Επίσης, χαρακτηριστική περίπτωση είναι και η φωτίνια, ο αγαπημένος καλλωπιστικός θάμνος, που τα φύλλα της έχουν κόκκινο χρώμα την άνοιξη, παίρνουν ένα μωβ χρώμα το καλοκαίρι και πρασινίζουν το χειμώνα.

3. Κόκκινο χρώμα σε φθινοπωρινά φύλλα

Οι ανθοκυάνες σχηματίζονται στα φύλλα των φυλλοβόλων φυτών την περίοδο του φθινοπώρου, πριν πέσουν, και βοηθούν στη μεταφορά σακχάρων και υδατανθράκων στο ξυλώδες μέρος τους κατά την περίοδο του χειμώνα για να τα χρησιμοποιήσουν ξανά την επόμενη χρονιά.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα φυτών που κοκκινίζουν τα φύλλα είναι η αμπέλοψη, το αναρριχώμενο φυτό που τα πράσινα φύλλα της, κατά τους φθινοπωρινούς μήνες παίρνουν ένα εντυπωσιακό κόκκινο χρώμα πριν πέσουν στο έδαφος.

4. Φύλλα που κοκκινίζουν λόγω έντονης ηλιοφάνειας

Η έκθεση των φύλλων σε έντονο ηλιακό φως μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση κόκκινου χρώματος. Συχνά, τα φύλλα ενός φυτού που βρίσκεται σε ηλιοφανή θέση έχουν πιο κόκκινο χρώμα σε σχέση με τα φύλλα του ίδιου φυτού όταν βρίσκεται σε σκιερότερα σημεία.

Λόγω των έντονων ηλιακών ακτίνων, παράγονται ανθοκυάνες στα φύλλα για προστασία από εγκαύματα του ήλιου και για να καλύτερη διατήρηση του νερού στο εσωτερικό των φύλλων.

5. Φύλλα που κοκκινίζουν λόγω έντονης παγωνιάς

Σε μερικά αειθαλή φυτά και δέντρα που διαθέτουν συνήθως φαρδιά φύλλα, όπως στο βιβούρνο λουσίντουμ, παρατηρείται εμφάνιση κόκκινου χρώματος στα φύλλα κατά την διάρκεια των χειμωνιάτικων μηνών.

Και σε αυτές τις περιπτώσεις, έχουμε το σχηματισμό ανθοκυανών στα φύλλα για προστασία από τον έντονο ήλιο κατά την διάρκεια της παγωνιάς. Παράλληλα, οι ανθοκυάνες λειτουργούν σαν φυσικό αντιπαγετικό των κυττάρων των φυτών, εμποδίζοντας να σχηματιστεί πάγος στο εσωτερικό των φύλλων.

Πότε τα φύλλα των φυτών δεν κοκκινίζουν φυσιολογικά;

Ορισμένες φορές τα φύλλα των φυτών εμφανίζουν ένα κόκκινο χρώμα λόγω μη φυσιολογικών παραγόντων που οφείλονται σε δυσμενείς συνθήκες, σε ελλείψεις θρεπτικών στοιχείων ή σε προσβολές από διάφορα έντομα.

α) Κόκκινα φύλλα λόγω έλλειψης θρεπτικών στοιχείων

H έλλειψη θρεπτικών στοιχείων και ιδιαίτερα φωσφόρου μπορεί να προκαλέσει κοκκίνισμα σε φύλλα, και ιδιαίτερα σε εντατικές καλλιέργειες λαχανικών που πραγματοποιούνται για πολλά χρόνια στο ίδιο χωράφι.

Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να προστεθεί λίπασμα φωσφόρου στο έδαφος για να αντιμετωπιστεί η συγκεκριμένη έλλειψη ή να γίνει ψεκασμός στο φύλλωμα των φυτών με διαφυλλικά λιπάσματα.

β) Κόκκινα φύλλα που οφείλονται σε αλατότητα και υπερβολική λίπανση

Η υψηλή συγκέντρωση αλάτων, καθώς και η υπερβολική λίπανση με κάποια στοιχεία όπως o ψευδάργυρος, μπορεί να δημιουργήσει τοξικότητα στα φυτά και να προκαλέσει κοκκινίσματα στα φύλλα.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, μια ανάλυση εδάφους ή ανάλυση φύλλων βοηθάει να επιβεβαιώσουμε την αιτία του κοκκινίσματος στα φύλλα.

γ) Κόκκινα φύλλα λόγω κακής αποστράγγισης

Όταν το νερό δεν απομακρύνεται από το ριζικό σύστημα των φυτών και έχουμε υπερβολική υγρασία, παρατηρείται έλλειψη οξυγόνου και μειωμένη απορρόφηση νερού από τα φύλλα.

Αυτό μπορεί να προκαλέσει κοκκίνισμα των φύλλων, ειδικά σε βαριά αργιλώδη εδάφη, καθώς και εμφάνιση των καινούριων φύλλων σε μικρότερο μέγεθος από το κανονικό.

Για να το αποφύγουμε, μπορούμε να προσθέσουμε διάφορα φυσικά υλικά για να βελτιώσουμε το έδαφος. Ορισμένα υλικά που βελτιώνουν την αποστράγγιση στο χώμα είναι η κοπριά, το κομπόστ, ο περλίτης, ο ζεόλιθος, ο ατταπουλγίτης και η ελαφρόπετρα.

δ) Κόκκινα φύλλα που εμφανίζονται λόγω προσβολής από ασθένειες

Ορισμένα φυτά όταν προσβληθούν από διάφορες μυκητολογικές και βακτηριολογικές ασθένειες, μπορεί να εμφανίσουν κόκκινες κηλίδες στα φύλλα. Οι προσβολή από ασθένειες εμφανίζει κόκκινες κηλίδες, κυρίως, στο εσωτερικό του φύλλου και όχι στις άκρες του.

Για να το αντιμετωπίσουμε μπορούμε να ψεκάσουμε με βιολογικά σκευάσματα που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα, όπως ο χαλκός και το θειάφι.

Κι ένα μυστικό για το κοκκίνισμα στα φύλλα των φυτών

Πολλές φορές, όταν φύλλα των φυτών σχίζονται, χτυπηθούν από αέρα ή από κάποια άλλη αιτία, παρατηρείται κοκκίνισμα σε εκείνες τις περιοχές του φύλλου λόγω εναπόθεσης ανθοκυανών από τους προστατευτικούς μηχανισμούς λειτουργίας του φυτού.