9 μυστικά για φύτευση και καλλιέργεια ρίγανης

Ρίγανη, ένα απαραίτητο βότανο που χρησιμοποιούμε καθημερινά για τη μοναδική γεύση και το υπέροχο άρωμα του! Η ρίγανη είναι από τα διασημότερα αρωματικά φυτά της ελληνικής γης που χρησιμοποιούμε στην κουζίνα μας με μοναδικές φαρμακευτικές ιδιότητες και οφέλη για την υγεία μας.

Η ρίγανη είναι θαμνώδες φυτό που φυτρώνει άγριο σε παραθαλάσσιες και ορεινές περιοχές, από την ηπειρωτική Ελλάδα μέχρι τα νησιά της χώρας μας. Με ύψος που κυμαίνεται από 20 εως 80 εκατοστά, η ρίγανη ανθίζει από Ιούνιο, κυρίως, μέχρι Αύγουστο και φέρει μικρά πράσινα φύλλα και λουλούδια σε άσπρο και μωβ χρώμα.

Φυσικά, μπορούμε να καλλιεργήσουμε ρίγανη στον κήπο μας και αποτελεί εξαιρετική επιλογή φυτού για βραχόκηπο, καθώς και σε γλάστρα στο μπαλκόνι. Όπου και να τη φυτέψουμε, με την κατάλληλη φροντίδα θα μπορέσουμε να απολαύσουμε τα φρέσκα ή αποξηραμένα φύλλα της να αρωματίσουν σε διάφορες συνταγές μαγειρικής και φυσικά, στην παραδοσιακή χωριάτικη σαλάτα.

1. Που μπορούμε να φυτέψουμε ρίγανη;

Η ρίγανη δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις ως προς το έδαφος, αρκεί να έχει πολύ καλή αποστράγγιση για να απομακρύνεται το νερό. Καλλιεργείται, ακόμα και σε πολύ φτωχά, ξηρικά και πετρώδη εδάφη. Η ρίγανη μας δίνει πλούσια βλάστηση και ανθοφορία όταν φυτεύεται σε θέσεις με ήλιο. Είναι ανθεκτική στη ζέστη κατά την περίοδο του καλοκαιριού και σχετικά ανθεκτική στην παγωνιά του χειμώνα.

Για να φυτέψουμε ρίγανη σε γλάστρα, την τοποθετούμε σε μπαλκόνι με δυτική ή νότια έκθεση. Για φύτευση σε βραχόκηπο, η ρίγανη συνδιάζεται εξαιρετικά μαζί με τη ματζουράνα και το θυμάρι που έχουν παρόμοιες απαιτήσεις σε φροντίδα.

2. Κάθε πότε χρειάζεται πότισμα η ρίγανη;

Η ρίγανη δεν έχει σημαντικές απαιτήσεις ως προς το πότισμα και μπορεί να καλλιεργηθεί και ξηρικά σε συγκεκριμένες περιοχές. Ωστόσο, μετά τη μεταφύτευση της ρίγανης, θα απαιτηθούν οπωσδήποτε μικρά και συχνά ποτίσματα για να ριζώσει καλύτερα.

Είναι σημαντικό να προσέξουμε το πότισμα της ρίγανης κατά την περίοδο του καλοκαιριού για να αντέξει στην υψηλή ζέστη και τον καύσωνα, και επιπλέον θα μας βοηθήσει να έχουμε μια δεύτερη όψιμη παραγωγή μέσα στο φθινόπωρο.

Πρέπει να γνωρίζουμε πως το υπερβολικό πότισμα, έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια του φυτού, καθώς και αυξημένη ευαισθησία στην ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών. 

3. Τι λίπασμα χρειάζεται η ρίγανη;

Όσον αφορά τη λίπανση της ρίγανης, όπως τα περισσότερα αρωματικά φυτά, έχει μικρές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία. Η ενσωμάτωση μικρής ποσότητας πλήρους βιολογικού λιπάσματος στις αρχές της άνοιξης είναι επαρκής, ενώ για φύτευση σε γλάστρα προτιμάμε λίπανση με υγρό βιολογικό λίπασμα μια φορά το μήνα από τις αρχές της άνοιξης ως τις αρχές φθινοπώρου. Η υπερβολική λιπανση της ρίγανης οδηγεί σε υποβάθμιση της ποιότητας των φύλλων της και της περιεκτικότητας σε αιθέρια έλαια.

4. Ποιες ασθένειες και έντομα προσβάλλουν τη ρίγανη;

Η ρίγανη είναι σχετικά ανθεκτική σε προσβολές από μυκητολογικές ασθένειες και έντομα. Σε συνθήκες πυκνής φύτευσης, υψηλής υγρασίας και κακού αερισμού, ψεκάζουμε τη ρίγανη με χαλκούχο διάλυμα για να την προστατεύσουμε από περονόσπορο, καθώς και από βοτρύτη που προσβάλλουν το φύλλωμα της.

Για την αντιμετώπιση του εντόμου της μελίγκρας, του θρίπα και του αλευρώδη, ψεκάζουμε προληπτικά με διάλυμα σαπώνων λιπαρών οξέων που προμηθευομαστε από γεωπονικά καταστήματα. Εναλλακτικά, μπορούμε να ψεκάσουμε με αυτοσχέδιο διάλυμα που φτιάχνουμε ρίχνοντας 20 γραμμάρια τριμμένο πράσινο σαπούνι και 5ml οινόπνευμα σε 1 λίτρο νερό.

5. Πότε γίνεται η συγκομιδή της ρίγανης και πώς την αποξηραίνουμε;

Αν θέλουμε απλά να χρησιμοποιήσουμε λίγα φύλλα στην κουζίνα μας, μπορούμε να συγκομίσουμε τη ρίγανη σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Αν θέλουμε, ωστόσο, να μαζέψουμε ρίγανη για να την αποξηράνουμε, η συλλογή της ρίγανης γίνεται στα μεσα του καλοκαιριού κατά την περίοδο ανθοφορίας του φυτού, ενώ μία δεύτερη συγκομιδή μπορεί να γίνει μέσα στο φθινόπωρο.

Η συγκομιδή είναι καλύτερα να γίνεται πρωινές ώρες, αφου έχει φύγει η πρωινή υγρασία, για να έχουμε τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια. Κατά τη συγκομιδή κόβουμε τους βλαστούς με φύλλα και άνθη, τους δένουμε σε μάτσα και τους κρεμάμε ανάποδα σε σκιερό και καλά αεριζόμενο χώρο μέχρι να αποξηρανθούν.

Μπορούμε να τρίψουμε την αποξηραμένη ρίγανη και να την φυλάξουμε σε αεροστεγή γυάλινα βάζα που φυλάμε στο ντουλάπι μας.

6. Πότε κλαδεύουμε τη ρίγανη και με ποιο τρόπο;

Η ρίγανη είναι πολυετές αρωματικό φυτό και χρειάζεται κλάδεμα κάθε χρόνο για να έχει τη μέγιστη ανάπτυξη και ανθοφορία. Κατάλληλη εποχή για να κάνουμε το πρώτο κλάδεμα της ρίγανης είναι στα τέλη του καλοκαιριού, ειδικά αν θέλουμε να έχουμε και μία δεύτερη συγκομιδή μέσα στο φθινόπωρο.

Στα τέλη του φθινοπώρου κάνουμε αυστηρό κλάδεμα από τη βάση του φυτού για να μπορέσει το φυτό να αντιμετωπίσει την παγωνιά του χειμώνα και να αναβλαστήσει την άνοιξη.

7. Πώς δημιουργούμε καινούρια φυτά ρίγανης;

Ο πολλαπλασιασμός της ρίγανης γίνεται με σπόρο, με διαίρεση των ριζών και με μοσχεύματα. Αν σπείρουμε με σπόρο τη ρίγανη, μπορούμε να την φυτέψουμε αρχές άνοιξης σε σπορείο. Σε θερμοκρασία 21°C και αρκετή υγρασία, ο σπόρος της ρίγανης βλαστάνει σε 4 μέρες. Μετά από 2 μήνες περίπου μπορούμε να μεταφυτέψουμε τα νέα φυτά ρίγανης στην οριστική τους θέση.

Αν έχουμε φυτέψει τη ρίγανη σε γλάστρα, μπορούμε πολύ εύκολα με διαίρεση του ριζώματος να δημιουργήσουμε καινούρια φυτά ρίγανης στις αρχές της άνοιξης.

Για τον πολλαπλασιασμό της ρίγανης με μοσχεύματα, μέσα στην άνοιξη, παίρνουμε τμήματα βλαστού μήκους 10 εκατοστών, αφαιρώντας τα 2/3 των φύλλων από τη βάση του βλαστού. Στη συνέχεια, φυτεύουμε σε γλάστρες φυτωρίου τα μοσχεύματα της ρίγανης, αφού έχουμε βάλει ορμόνη ριζοβολίας στη βάση τους. Μετά από 5-6 βδομάδες, θα έχουμε καινούρια φυτά ρίγανης, έτοιμα για μεταφύτευση στην οριστική τους θέση.

8. Ποιες είναι οι βασικές χρήσεις που έχει η ρίγανη;

Η ρίγανη χρησιμοποιείται ως καρύκευμα σε σαλάτες, σε ψητά κρέατα και σε πολλές συνταγές μαγειρικής. Θεωρείται βασικό στοιχείο της μεσογειακής κουζίνας και χρησιμοποιείται εκταταμένα τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ιταλία. Σχετικά με τις φαρμακευτικές της ιδιότητες, η ρίγανη θεωρείται αντιδιαρροϊκή, αντιφλεγμονώδης και βακτηριοκτόνα δράση. Υπό μορφή αφεψήματος, η ρίγανη χρησιμοποιείται για το στομαχι, καθώς και για το βήχα, ενώ βοηθάει στην αντιμετώπιση της υπέρτασης και την αρτηριοσκλήρυνσης.

9. Κι ένα τελευταίο μυστικό για την καλλιέργεια της ρίγανης

Η ποιότητα της ρίγανης καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το συστατικό καρβακρόλη, που βρίσκεται στο ριγανέλαιο και κυμαίνεται από 70% έως 85%, ενώ σε αυτοφυείς πληθυσμούς ελληνικής ρίγανης μπορεί να ξεπεράσει και το 90%. Πρέπει να σημειωθεί ότι η απόδοση σε ριγανέλαιο και το ποσοστό της καρβακρόλης έχουν σχέση με την καλλιεργούμενη ποικιλία της ρίγανης, το κλίμα, το έδαφος, το υψόμετρο καθώς και τις συνθήκες της καλλιέργειας όσον αφορά με την άρδευση, την λίπανση και το στάδιο της συγκομιδής.