10 φυσικά και βιολογικά εντομοκτόνα για φυτά και καλλιέργειες

Όσοι ασχολούμαστε με την κηπουρική και τη γεωργία, γνωρίζουμε ότι σε κάθε καλλιέργεια υπάρχουν έντομα που μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στα φύλλα, στα άνθη, στους βλαστούς και στους καρπούς των φυτών. Από τα κηπευτικά και τα καλλωπιστικά φυτά μέχρι τα καρποφόρα δέντρα, η παρουσία βλαβερών εντόμων προκαλεί σημαντικές ζημιές στα φυτά.

Πολύ διαδεδομένα έντομα του κήπου είναι η μελίγκρα (αφίδες), η βαμβακάδα (κοκκοειδή) και ο αλευρώδης που προσβάλλουν μεγάλο αριθμό φυτών, ο φυλλοκνίστης στα εσπεριδοειδή, καθώς επίσης οι βρωμούσες και οι κάμπιες.

Για την αντιμετώπιση των εντόμων που καταστρέφουν φυτά που έχουμε στον κήπο και σε γλάστρες στο μπαλκόνι, χρησιμοποιούμε οικολογικά εντομοκτόνα, τα οποία είναι ακίνδυνα για τον άνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον.

Σε αντίθεση με τα χημικά εντομοκτόνα που είναι τοξικά για το περιβάλλον, τα φυσικά εντομοκτόνα δε δημιουργούν πρόβλημα στις μέλισσες, είναι ακίνδυνα για κατοικίδια που έχουμε στο σπίτι. Επιπλέον, τα φυσικά εντομοκτόνα δε βλάπτουν τα ωφέλιμα έντομα του κήπου, όπως οι πασχαλίτσα, και τους επιτρέπουν να συνεχίσουν τη δράση τους προστατεύοντας τα φυτά μας.

Τα φυσικά και οικολογικά εντομοκτόνα που χρησιμοποιούμε στον κήπο και σε καλλιέργειες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Αρχικά, στα βιολογικά εντομοκτόνα που προηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα και είναι εγκεκριμένα για χρήση σε βιολογική καλλιέργεια, όπως ο βάκιλος Θουριγγίας, η φυσική πυρεθρίνη, τα άλατα καλίου λιπαρών οξέων, ο θερινός πολτός και ο καολίνης.

Επίσης, υπάρχουν τα σπιτικά εντομοκτόνα που φτιάχνουμε αξιοποιώντας φυσικά υλικά από την κουζίνα ή τον κήπο μας όπως το πράσινο σαπούνι, η μαγειρική σόδα, η στάχτη, το πιπέρι καγιέν και η τσουκνίδα.

Ας δούμε αναλυτικά τι χρήσεις έχουν τα φυσικά εντομοκτόνα στον κήπο και σε καλλιέργειες, από ποια έντομα μας προστατεύουν και με ποιον τρόπο τα χρησιμοποιούμε για να προστατέψουμε τα φυτά μας.

Βιολογικά εντομοκτόνα για φυτά και καλλιέργειες

Τα εγκεκριμένα βιολογικά εντομοκτόνα είναι εμπορικά σκευάσματα με σταθερή σύσταση και συγκεκριμένες προδιαγραφές για την εφαρμογή τους, οι οποίες περιγράφονται αναλυτικά στις οδηγίες που αναγράφονται λεπτομερώς στην ετικέτα τους.

Τα συγκεκριμένα εντομοκτόνα έχουν το πλεονέκτημα ότι προσφέρουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση εντόμων σε σχέση με τα σπιτικά εντομοκτόνα, ειδικά όταν υπάρχει έντονη προσβολή και απαιτείται θεραπευτική δράση του σκευάσματος.

1. Βάκιλος Θουριγγίας

Ο βάκιλος Θουριγγίας, με επιστημονική ονομασία Bacillus thuringiensis, είναι ένα βακτήριο που συναντάμε στο έδαφος και αποτελεί φυσικό εχθρό ορισμένων σημαντικών εντόμων στη γεωργία.

Χρησιμοποιείται αποτελεσματικά για τη βιολογική αντιμετώπιση της κάμπιας της πιερίδας σε διάφορα λαχανικά, όπως στην καλλιέργεια του λάχανου, στην καλλιέργεια του μπρόκολου και στην καλλιέργεια του κουνουπιδιού.

Επίσης, ο βάκιλος Θουριγγίας χρησιμοποιείται για την βιολογική καταπολέμηση της κάμπιας της Tuta absoluta στην ντομάτα, καθώς και της φθοριμαίας, του εντόμου που προσβάλλει τις αποθηκευμένες πατάτες.

Ο βάκιλλος Θουριγγίας αποτελεί οικολογική λύση και για την ευδεμίδα του αμπελιού, για τον πυρηνοτρήτη της ελιάς, καθώς και σε κάμπιες που προσβάλλουν βερικοκιές, ροδακινιές, δαμασκηνιές και κερασιές.

Επιπλέον, ο βάκιλος Θουριγγίας δρα αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της κάμπιας του πεύκου, της κάμπιας στις τριανταφυλλιές και σε άλλα καλλωπιστικά φυτά, καθώς και σε προληπτικό επίπεδο στην κάμπια που προσβάλλει το γκαζόν.

2. Άλατα καλίου λιπαρών οξέων

Τα άλατα καλίου είναι οικολογικό εντομοκτόνο με σύνθεση παρόμοια με το κοινό σαπούνι και χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της μελίγκρας (αφίδες), για την αντιμετώπιση του αλευρώδη, για την αντιμετώπιση της ψώρας των φυτών (κοκκοειδή) και την αντιμετώπιση του τετράνυχου.

Το βιολογικό σκεύασμα αλάτων καλίου μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε καλλιέργειες λαχανικών, καρποφόρων δέντρων και καλλωπιστικών φυτών, έχει σχετικά εκλεκτική δράση ως προς τα έντομα, στα οποία προκαλούν αφυδάτωση και σταδιακή θανάτωση.

Αν και συνήθως δεν συνδυάζεται με άλλα βιολογικά εντομοκτόνα, τα άλατα καλίου λιπαρών οξέων έχουν το πλεονέκτημα ότι σε καλλιέργειες λαχανικών και καρποφόρων δέντρων η συγκομιδή των καρπών μπορεί να γίνει άμεσα μετά την τελευταία επέμβαση.

3. Φυσικό πύρεθρο

Το πύρεθρο, γνωστό και ως φυσική πυρεθρίνη, είναι μία φυσική ουσία που αποτελεί πρώτη ύλη για βιολογικά εντομοκτόνα, φυτικά σκευάσματα που χρησιμοποιούμε για την προστασία των φυτών από έντομα.

Η φυσική πυρεθρίνη κυκλοφορεί στο εμπόριο ως υγρό σκεύασμα που διαλύεται για να ψεκαστεί πάνω στα κηπευτικά φυτά, όπως σε καλλιέργεια ντομάτας και σε καλλιέργεια μελιτζάνας, καθώς επίσης σε καλλωπιστικά φυτά εσωτερικού χώρου και εξωτερικού χώρου όπως για πάραδειγμα στην τριανταφυλλιά για την προστασία από κάμπιες.

Xρησιμοποιείται για την καταπολέμηση διαφόρων εντόμων όπως ο αλευρώδης, ο θρίπας, η τούτα της ντομάτας, ο δορυφόρος της πατάτας και η μελίγκρα. Για προληπτική εντομοαπωθητική δράση, το φυσικό πύρεθρο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μικρότερες συγκεντρώσεις σε συνδυασμό με διάφορα αιθέρια έλαια όπως κανέλας, γαρύφαλου και λεβάντας.

4. Θερινός πολτός

Ο θερινός πολτός είναι ένα οικολογικό εντομοκτόνο με βάση το παραφινέλαιο, εγκεκριμένο για χρήση σε βιολογικές καλλιέργειες κηπευτικών, καρποφόρων δέντρων και καλλωπιστικών φυτών.

Xρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της μελίγκρας, της κάμπιας λεπιδοπτέρων, της ψώρας (κοκκοειδή), της βαμβακάδας, του αλευρώδη και του φυλλοκνίστη.

Έχει πιο αποτελεσματική δράση σε νεαρά έντομα, καθώς δημιουργεί μία λεπτή στρώση που τα καλύπτει και τους δημιουργεί ασφυξία.

Αποφεύγουμε τη χρήση του θερινού πολτού σε θερμοκρασίες πάνω από 30°C για τον κίνδυνο πρόκλησης εγκαυμάτων, καθώς και σε φυτά που έχουν μείνει απότιστα γιατί θα στρεσαριστούν αρκετά και θα εμφανίσουν τοξικότητα στο φύλλωμα.

5. Καολίνης

O καολίνης είναι ένα ορυκτό της αργίλου, που τα τελευταία χρόνια βρίσκει εκτεταμένη εφαρμογή στην οικολογική και βιολογική γεωργία για την προστασία των φυτών.

Η κολλοειδής σκόνη του καολίνη, όταν ψεκαστεί στη φυλλική επιφάνεια των φυτών δημιουργεί μία λεπτή άσπρη μεμβράνη που λειτουργεί απωθητικά στους εντομολογικούς εχθρούς, τόσο για τη σίτιση όσο και για την εναπόθεση των αυγών τους.

Επίσης, ο καολίνης προστατεύει τη φυλλική επιφάνεια των φυτών από το θερμικό στρες των ζεστών καλοκαιρινών μηνών και τους καρπούς από ηλιεγκαύματα.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αρκετές καλλιέργειες φυτών για την προστασία από εντομολογικούς εχθρούς και για την αποφυγή ηλιεγκαυμάτων στους καρπούς και στο φύλλωμα κατά την θερινή περίοδο.

Ο καολίνης έχει έγκριση εφαρμογής για το δάκο της ελιάς, για τον θρίπα στο αμπέλι και για την ψύλλα στην αχλαδιά.

Φυσικά εντομοκτόνα που φτιάχνουμε με σπιτικά υλικά

Τα σπιτικά εντομοκτόνα έχουν χαμηλό κόστος, είναι άμεσα διαθέσιμα και προσφέρονται περισσότερο για προληπτική δράση ή για αρχικές προσβολές ενάντια στα έντομα που προσβάλλουν τα φυτά του μπαλκονιού και του κήπου μας.

Επειδή τα φυσικά υλικά που χρησιμοποιούμε κάθε φορά μπορεί να μην έχουν σταθερή σύσταση, είναι χρήσιμο σε πρώτο στάδιο να κάνουμε μία δοκιμαστική εφαρμογή σε λίγα φυτά. Μετά από 2-3 μέρες και εφόσον δεν έχει παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα, κάνουμε καθολική εφαρμογή σε περισσότερα φυτά για προστασία από τα έντομα.

1. Φυσικό εντομοκτόνο με πράσινο σαπούνι

Το πράσινο σαπούνι είναι παραδοσιακά το πιο διαδεδομένο φυσικό υλικό που χρησιμοποιείται σε ερασιτεχνικό επίπεδο για την αντιμετώπιση διαφόρων εντόμων όπως της μελίγκρας και του αλευρώδη στα φυτά του κήπου και του μπαλκονιού μας.

Πρέπει να σημειώσουμε πως το πράσινο σαπούνι έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα όταν χρησιμοποιείται σε προληπτικό επίπεδο και δεν είναι τόσο δραστικό σε θεραπευτικό επίπεδο όταν δηλαδή παρουσιάζονται έντονες προσβολές από έντομα στα στα φυτά μας.

Εφαρμογή: Αναμιγνύουμε 1 κουταλιά της σούπας (15 γραμμάρια) τριμμένο πράσινο σαπούνι και 1 κουταλιά του γλυκού οινόπνευμα (5ml) σε 1 λίτρο νερό και ψεκάζουμε τα φύτά μας τόσο στην κάτω όσο και στην πάνω επιφάνεια των φύλλων. Για μεγαλύτερη προστασία, επαναλαμβάνουμε την εφαρμογή του φυσικού εντομοκτόνου προληπτικά κάθε βδομάδα.

2. Φυσικό εντομοκτόνο με πιπέρι καγιέν

Το πιπέρι καγιέν μπορεί να φανεί εξαιρετικά χρήσιμο φυσικό υλικό για να προστατέψουμε με φυσικούς τρόπους τα φυτά μας από κάμπιες. Συγκεκριμένα, το σκόνισμα των των φυτών με πιπέρι καγιέν μπορεί να αντιμετωπίσει την προσβολή από κάμπιες σε λάχανα, μπρόκολα και κουνουπίδια, καθώς και σε καλλωπιστικά φυτά όπως χρυσάνθεμα και τριανταφυλλιές, αλλά και σε αρωματικά φυτά όπως δεντρολίβανο και λεβάντα.

Εφαρμογή: Ανακατεύουμε καλά 300 γραμμάρια αλεύρι και 80 γραμμάρια πιπέρι καγιέν σε ένα μικρό μπολ και στη συνέχεια με ένα τούλι ή χρησιμοποιώντας ένα καλσόν, σκονίζουμε τα φύλλα των φυτών, ώστε το μίγμα μας να παραμείνει πάνω στο φύλλωμα των φυτών. Η εφαρμογή προτιμάμε να γίνεται κατά τις πρωινές ώρες, καθώς η υγρασία πάνω στα φυτά βοηθάει στην καλύτερη προσκόλληση του μίγματος στα φύλλα. Επαναλάμβάνουμε την εφαρμογή μετά από 2 βδομάδες. Αποφεύγουμε την εφαρμογή σε μέρες που έχουμε υψηλές θερμοκρασίες, μεγαλύτερες των 30°C για να αποφύγουμε τη δημιουργία εγκαυμάτων στα φυτά.

3. Φυσικό εντομοκτόνο με τσουκνίδα

Το εκχύλισμα από φυτό τσουκνίδας, γνωστό και ως τσουκνιδόζουμο, έχει εντομοαπωθητικές ιδιότήτες και χρησιμοποιείται ως οικολογικό εντομοκτόνο για την αντιμετώπιση διαφόρων εντόμων όπως της μελίγκρας, του αλευρώδη και του θρίπα.

Εφαρμογή: Βάζουμε 20 γραμμάρια αποξηραμένης τσουκνίδας σε ένα λίτρο νερό και το αφήνουμε σε σκιερό μέρος για μία ημέρα και στη συνέχεια ψεκάζουμε τα φυτά. Στο διάλυμα ψεκασμού τσουκνίδας, μπορούμε να προσθέσουμε μερικές σταγόνες αιθέριο έλαιο σιτρονέλλας, για να αυξηθεί η εντομοαπωθητική δράση του διαλύματος. Για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, επαναλαμβάνουμε τον ψεκασμό με το εκχύλισμα τσουκνίδας κάθε 10 μέρες.

4. Φυσικό εντομοκτόνο με στάχτη

Η στάχτη από καύση ξύλων που δεν είναι εμποτισμένα με χημικά αποτελεί ένα πολύτιμο φυσικό υλικό για την προστασία από έντομα.

Μπορούμε να σκονίσουμε με στάχτη βρεγμένα φυτά για απώθηση εντόμων, όπως η μελίγκρα, καθώς και για να διώξουμε τα μυρμήγκια.

Η επάλειψη σε κορμούς καρποφόρων δέντρων όπως της λεμονιάς, της πορτοκαλιάς, της ελιάς και της μανταρινιάς με πολτό στάχτης, προσφέρει προστασία από έντομα και ασθένειες, καθώς και από τις δυνατές ακτίνες του ήλιου κατά την περίοδο του καλοκαιριού.

Μία ακόμη παραδοσιακή χρήση της στάχτης, είναι για την φύλαξη σπόρων από τις αγαπημένες μας ποικιλίες. Τοποθετούμε τους σπόρους σε κάποιο βαζάκι και στη συνέχεια τους καλύπτουμε με στρώμα από στάχτη για να τους προστατεύσουμε από έντομα κατά την αποθήκευση.

5. Φυσικό εντομοκτόνο με σκόρδο, κρεμμύδι και καυτερή πιπεριά

Το σκόρδο, το κρεμμύδι και η καυτερή πιπεριά περιέχουν εντομοαπωθητικές ουσίες και μπορούν να αξιοποιηθούν για την προστασία των λαχανικών και των καρποφόρων δέντρων από διάφορα έντομα όπως τη μελίγκρα, τον αλευρώδη, τον θρίπα, τις βρωμούσες και τον τετράνυχο.

Εφαρμογή: Βάζουμε 10 γραμμάρια σκόρδο, 20 γραμμάρια κρεμμύδι, 10 γραμμάρια καυτερή πιπεριά, μαζί με 1 κουταλάκι γλυκού τριμμένο πράσινο σαπούνι και 100 γραμμάρια νερό σε ένα μπλέντερ και τα χτυπάμε μέχρι να πολτοποιηθούν. Αραιώνουμε το μίγμα σε ένα λίτρο νερό και το αφήνουμε για 24 ώρες. Στη συνέχεια, αφού σουρώσoυμε το διάλυμα, ψεκάζουμε τα φυτά μας. Για αποτελεσματική προστασία από επαναλαμβάνουμε την εφαρμογή κάθε δύο εβδομάδες, κατά το σούρουπο, σε θερμοκρασίες κάτω των 30°C.

Κι ένα μυστικό για τα φυσικά εντομοκτόνα

Μια ενδιάμεση κατηγορία από τα βιολογικά και τα σπιτικά εντομοκτόνα είναι οι ερασιτεχνικές συσκευασίες εντομοκτόνων που περιέχουν διαλυμένα διάφορα οικολογικά εντομοκτόνα (πχ. φυσική πυρεθρίνη) μέσα σε ένα μικρό ψεκαστηράκι συνήθως μισού λίτρου. Οι συγκεκριμένες συσκευασίες προσφέρονται για άμεση χρήση και αποτελούν ιδανική λύση για την προστασία μικρού αριθμού φυτών του μπαλκονιού μας ή του κήπου μας από έντομα.