Φίκος λυράτα, συμβουλές φροντίδας σε γλάστρα και στον κήπο

Ο φίκος λυράτα είναι ένα τροπικό καλλωπιστικά φυτό με υπέροχο φύλλωμα που μπορούμε να φυτέψουμε στον κήπο και στο μπαλκόνι, αν και συχνότερα το συναντάμε ως φυτό εσωτερικού χώρου σε σαλόνια και γραφεία. Ο φίκος λυράτα εντυπωσιάζει με τα τεράστια δερματώδη καταπράσινα φύλλα του που θυμίζουν βιολί με μήκος 20-30 εκατοστών και πλάτος 10-20 εκατοστών. Πρόκειται για ένα πανέμορφο φυτό εσωτερικού χώρου που ξεχωρίζει με την απλότητα του και τα τελευταία χρόνια κερδίζει όλο και περισσότερους φανατικούς θαυμαστές, καθιστώντας το ένα από τα πιο δημοφιλή φυτά που συναντάμε σε σπίτια και επαγγελματικούς χώρους.

Ο φίκος λυράτα όπως άλλωστε και ο φίκος μπέντζαμιν ανήκουν στην ίδια οικογένεια με την μουριά και την συκιά. Έχει πολύ γρήγορη ανάπτυξη και μπορεί να ξεπεράσει σε ύψος το 10 μέτρα όταν φυτεύεται σε κήπο. Όταν τον φυτέψουμε σε γλάστρα, ο φίκος λυράτα έχει πιο περιορισμένη ανάπτυξη και φτάνει σε ύψος στα 2-3 μέτρα. Κι αν προτιμάμε πιο χαμηλά φυτά για το σπίτι μας, υπάρχει ο Ficus lycata “Bambino” με ύψος που δεν ξεπερνά το 1 μέτρο. Ας δούμε αναλυτικά τι φροντίδα χρειάζεται ο φίκος για να αναπτυχθεί και να απολαμβάνουμε το υπέροχο καταπράστινο το φύλλωμα του.

1. Σε τι συνθήκες ευδοκιμεί ο φίκος λυράτα;

O φίκος λυράτα χρειάζεται ζεστό περιβάλλον για να ευδοκιμήσει. Αν στην περιοχή μας επικρατούν σχετικά ψυχροί χειμώνες, καλύτερα να τον τοποθετήσουμε μέσα στο σπίτι. Ο φίκος λυράτα είναι ευαισθητος στην έντονη παγωνιά του χειμώνα και στους δυνατούς βοριάδες. Για τη φύτευση του φίκου λυράτα σε εξωτερικό χώρο, επιλέγουμε ηλιόλουστες ή ημισκιερές θέσεις, σχετικά προφυλαγμένες από τους έντονους ανέμους. Προτιμά μέσης σύστασης εδάφη που εξασφαλίσουν καλή αποστράγγιση για να απομακρύνεται το νερό. Αν φυτέψουμε τον φίκο λυράτα σε γλάστρα, προτιμάμε προφυλαγμένα σημεία σε μπαλκόνι με νότιο ή δυτικό προσανατολισμό.

Σε εσωτερικό περιβάλλον, ο φίκος λυράτα χρειάζεται αρκετό φως για να μπορέσει να αναπτυχθεί. Τοποθετούμε τον φίκο λυράτα, λοιπόν, σε φωτεινό σημείο που δεν έρχεται σε άμεση επαφή με τις ηλιακές ακτίνες για να μην εμφανιστούν εγκαύματα τα φύλλα του. Ως τροπικό φυτό, αναπτύσσεται χρειάζεται σε περιβάλλον με αρκετή υγρασία και καλό είναι να αποφεύγουμε να τον έχουμε κοντά σε θερμαντικά σώματα ή σε δωμάτια με αφυγραντήρες.

2. Πώς φυτεύουμε τον φίκο λυράτα σε γλάστρα;

Κατάλληλη εποχή για τη μεταφύτευση σε γλάστρα του φίκου λυράτα είναι μέσα στην άνοιξη ή στις αρχές φθινοπώρου. Προτιμάμε σχετικά μεγάλες γλάστρες διαμέτρου και ύψους 30 εκατοστών, καθώς αναπτύσσεται πολύ γρήγορα. Η γλάστρα είναι απαραίτητο να διαθέτει τρύπες για να απομακρύνεται το νερό που περισσεύει κατά το πότισμα, ενώ συμπληρωματικά τοποθετούμε μία στρώση χαλικιών στην βάση της γλάστρας για καλύτερη αποστράγγιση. Γεμίζουμε τη γλάστρα με εμπλουτισμένο φυτόχωμα εσωτερικού χώρου που βοηθάει την ανάπτυξη του φυτού και τη δημιουργία δυνατού ριζικού συστήματος.

3. Πόσο συχνά χρειάζεται πότισμα ο φίκος λυράτα;

Ο φίκος λυράτα χρειάζεται προσεκτικό πότισμα για να διατηρήσει υγιές το φύλλωμα του. Τόσο το υπερβολικό πότισμα, όσο και η έλλειψη νερού μπορεί να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα στην ανάπτυξη και στο φύλλωμα του. Για φίκους λυράτα που έχουμε σε εξωτερικό περιβάλλον ποτίζουμε 1-2 φορές την εβδομάδα την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου και 2-3 φορές την εβδομάδα, τη ζεστή περίοδο του καλοκαιριού.

Για φυτά που έχουμε μέσα στο σπίτι, ποτίζουμε συνήθως μία φορά την εβδομάδα ενώ μειώνουμε το πότισμα την περίοδο του χειμώνα. Ο καλύτερος τρόπος για το πότισμα του φίκου λυράτα είναι τοποθετώντας τη γλάστρα σε μία λεκάνη με νερό μέχρι η επιφάνεια του χώματος να αποκτήσει υγρασία. Ανάλογα το μέγεθος της γλάστρας και την ανάπτυξη του φυτού, το πότισμα ολοκληρώνεται σε περίπου 20-30 λεπτά. Ποτίζουμε ξανά μόνο όταν το χώμα στα πρώτα 4-5 εκατοστά από την επιφάνεια της γλάστρας έχει στεγνώσει.

4. Τι λίπασμα θέλει ο φίκος λυράτα για να αναπτυχθεί;

O φίκος λυράτα θέλει λίπασμα για να έχει καταπράσινο φύλλωμα και πλούσια υγιή βλάστηση. Ειδικά κατά την περίοδο ανάπτυξης του φυτού, δηλαδή την εποχή της άνοιξης και του καλοκαιριού, οι ανάγκες του φίκου λυράτα σε λίπανση είναι μεγαλύτερες. Για φίκο λυράτα που έχουμε φυτέψει στο έδαφος, προσθέτουμε πλήρες κοκκώδες λίπασμα κάθε 2 μήνες από τις αρχές της άνοιξης μέχρι τις άρχές του φθινοπώρου. Για φυτά που διατηρούμε σε γλάστρα, προσθέτουμε υγρό λίπασμα για πράσινα φυτά, μία φορά το μήνα από τις αρχές της άνοιξης μέχρι τα μέσα του φθινοπώρου.

5. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν τον φίκο λυράτα;

Σε συνθήκες υπερβολικής υγρασίας και κακού αερισμού, στα φύλλα του φίκου λυράτα εμφανίζονται καφετιάσματα, ξηράνσεις και σαπίσματα που οφείλονται σε διάφορες βακτηριακές ασθένειες, καθώς και μυκητολογικές όπως η ανθράκωση και ο βοτρύτης. Για να αντιμετωπίσουμε τις ασθένειες του φίκου λυράτα με οικολογικό τρόπο, ψεκάζουμε το φύλλωμα με σκευάσματα χαλκού που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα.

Τα φύλλα του φίκου μπορεί να προσβληθούν από διάφορα έντομα όπως η ψώρα (κοκκοειδή), η βαμβακάδα (ψευδόκοκκος), ο αλευρώδης και ο θρίπας. Για να αντιμετωπίζουμε τα έντομα, χρησιμοποιούμε βιολογικά εντομοκτόνα που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα, όπως ο θερινός πολτός και τα άλατα καλίου. Εναλλακτικά, σε προληπτικό επίπεδο, μπορούμε να ψεκάσουμε το φύλλωμα του φυτού με αυτοσχέδιο σκεύασμα που φτιάχνουμε διαλύοντας μία κουταλιά της σούπας τριμμένο πράσινο σαπούνι και μία κουταλιά του γλυκού οινόπνευμα σε ένα λίτρο νερό.

6. Tι άλλη φροντίδα χρειάζεται ο φίκος λυράτα σε γλάστρα;

Η ανάπτυξη του φίκου λυράτα σε γλάστρα χρειάζεται αρκετή περιποίηση. Πρόκειται για ένα σχετικά απαιτητικό φυτό που θέλει ειδική φροντίδα για να τον διατηρήσουμε υγιή και καταπράσινο, όπως να περιστρέφουμε τη γλάστρα του καθώς αναπτύσσεται για να έχει ομοιόμορφη ανάπτυξη, να ψεκάζουμε το φύλλωμα με νερό για ενυδάτωση και να καθαρίζουμε τα φύλλα του.

– Περιστροφή της γλάστρας του φίκου λυράτα

Τα φύλλα του φίκου λυράτα έχουν την τάση να στρέφονται προς το φως, με αποτέλεσμα αν δεν περιστρέφουμε τη γλάστρα, να τα δούμε να λυγίζουν προς την μία πλευρά και να έχουν πιο ακανόνιστη πλευρική ανάπτυξη. Είναι απαραίτητο, λοιπόν, μία φορά τον μήνα, να περιστρέφουμε τον φίκο λυράτα που έχουμε σε γλάστρα μέσα στο σπίτι κατά 180 μοίρες, για να διατηρήσουμε το φυτό ίσιο και ψηλό με πιο ισορροπημένη ανάπτυξη του φυλλώματος.

– Ψεκασμός με νερό στο φύλλωμα

O φίκος λυράτα χρειάζεται σχετική υγρασία σε εσωτερικό χώρο, καθώς σε ξηρό περιβάλλον μπορεί να παρουσιάσει ξηράνσεις στις άκρες των φύλλων. Κατά τη ζεστή περίοδο του καλοκαιριού, είναι σημαντικό κάθε 1-2 μέρες να ψεκάζουμε το φύλλωμα του με νερό χρησιμοποιώντας ένα ψεκαστηράκι.

– Καθαρισμός των φύλλων

Καθαρίζουμε με ένα βρεγμένο πανί τα φύλλα του φίκου λυράτα τουλάχιστον μία φορά το μήνα. Με αυτό τον τρόπο, διατηρούμε καθαρό και γυαλιστερό το φύλλωμα του μέσα στο σπίτι μας. Παράλληλα, εξασφαλίζουμε ότι το φυτό παραμένει υγιές καθώς απορροφά μέσω των φύλλων υγρασία και θρεπτικά συστατικά.

7. Γιατί μπορεί να πέφτουν τα φύλλα του φίκου λυράτα;

Αρχικά θα πρέπει να πούμε ότι ο φίκος λυράτα είναι ευαίσθητος στις αλλαγές περιβάλλοντος και θα χρειαστεί κάποιος χρόνος να προσαρμοστεί μέσα στο σπίτι μας. Έτσι μπορεί να δούμε να πέφτουν κάποια φύλλα μετά τη μεταφύτευση σε γλάστρα. Αν εφαρμόσουμε σωστά τις συμβουλές για τη φροντίδα του, ο φίκος λυράτα σύντομα θα επανέλθει σε καλή κατάσταση και δε θα πέσουν άλλα φύλλα. Επίσης, ένα-δυο φύλλα του φίκου λυράτα μπορεί να πέσουν, όταν έχουμε την γλάστρα κοντά σε ψυχρό ρεύμα αέρα ή αν βρίσκεται κοντά σε θερμαντικό σώμα την περίοδο του χειμώνα. Μεγαλύτερη πτώση φύλλων μπορεί να σημειωθεί σε συνθήκες υπερβολικού ποτίσματος και κακής αποστράγγισης ή σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού. Γι’ αυτό φροντίζουμε να ποτίζουμε τον φίκο μόνο αφού στεγνώνει το χώμα του και τον τοποθετούμε σε φωτεινό περιβάλλον για να τον βοηθήσουμε να αναπτυχθεί και να διατηρηθεί υγιής.

8. Γιατί εμφανίζουν καφέ σημάδια τα φύλλα του φίκου λυράτα;

Tα φύλλα του φίκου λυράτα μπορεί να καφετιάζουν λόγω υπερβολικής υγρασίας στο έδαφος και στη γλάστρα, λόγω μειωμένου φωτισμού ή ανεπαρκούς ποτίσματος.

– Υπερβολική υγρασία

Το υπερβολικό πότισμα του φίκου λυράτα ή κακή αποστράγγιση του νερού στη γλάστρα, μπορεί να προκαλέσει καφέτιασμα στα φύλλα λόγω υπερβολικής υγρασίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το καφέτιασμα των φύλλων συνοδεύεται από πτώση φύλλων στη συνέχεια. Για να το αντιμετωπίσουμε, σταματάμε το πότισμα και ποτίζουμε ξανά μόνο όταν το χώμα έχει στεγνώσει πλήρως.

– Ανεπαρκής φωτισμός

Ο φίκος λυράτα χρειάζεται άπλετο φως για να ευδοκιμήσει, καθώς τα φύλλα του μπορεί να παρουσιάσουν μικρές κηλίδες ή τρύπες και σταδιακά να αρχίζουν να πέφτουν όταν δεν απορροφούν την απαιτούμενη ηλιακή ενέργεια. Αυτό το φαινόμενο παρατηρείται κυρίως στα κάτω φύλλα του φίκου λυράτα που έχουν περισσότερη σκια, καθώς καλύπτονται από τα ανώτερα φύλλα.

– Μειωμένο πότισμα

Το ανεπαρκές πότισμα είναι άλλο ένα σημαντικό πρόβλημα για τον φίκο λυράτα. Όταν δεν ποτίζεται επαρκώς, τα φύλλα του αρχίζουν να καφετιάζουν και να εμφανίζουν καρούλιασμα. Σταδιακά, το καφέτιασμα απλώνεται σε όλο το φύλλο του φίκου, το οποίο ξεραίνεται και πέφτει.

9. Ποια εποχή γίνεται το κλάδεμα του φίκου λυράτα;

Κατάλληλη εποχή για να κλαδέψουμε τον φίκο λυράτα είναι μέσα στην άνοιξη ή στις αρχές του καλοκαιριού. Με το κλάδεμα του φίκου λυράτα, προσπαθούμε αρχικά να χαμηλώσουμε το ύψος του και να αποκτήσει πιο συμπαγές σχήμα ειδικά σε περιπτώσεις που σε εσωτερικό χώρο έχει πάρει πολύ γρήγορα ύψος και έχει φτάσει μέχρι το ταβάνι. Σε φυτά φίκου λυράτα που έχουν πιο θαμνώδη ανάπτυξη, αφαιρούμε τα πιο χαμηλά φύλλα που κάποιες φορές έχουν κιτρινίσει ή έχουν καφέ κηλίδες, ώστε να αποκτήσει το φυτό μας μορφή δέντρου. Για φίκους λυράτα σε εσωτερικό χώρο που μπορεί να εμφανίζουν πιο ακανόνιστη ανάπτυξη, με το κλάδεμα επιτυγχάνουμε ισορροπία στην ανάπτυξη του δέντρου και στον σχηματισμό του φυλλώματος.

10. Πώς γίνεται ο πολλαπλασιασμός του φίκος λυράτα;

Μπορούμε εύκολα και οικονομικά να δημιουργήσουμε καινούργια φυτά φίκου λυράτα για να φυτέψουμε στον κήπο μας ή σε γλάστρες. Ο πολλαπλασιασμός του φίκου λυράτα γίνεται με δύο τρόπους: α) με τη μέθοδο πολλαπλασιασμού με μοσχεύματα και β) με εναέριες καταβολάδες.

– Πολλαπλασιασμός φίκος λυράτα με μοσχεύματα

Μέσα στην άνοιξη, παίρνουμε τμήματα βλαστών μήκους περίπου 30 εκατοστών, κατά προτίμηση από την πλευρική βλάστηση του φίκου. Αφαιρούμε τα κάτω φύλλα από τη βάση του μοσχεύματος και αφήνουμε 1-2 φύλλα στο πάνω μέρος. Βάζουμε ορμόνη ριζοβολίας στην τομή της βάσης του μοσχεύματος και το φυτεύουμε σε μικρή γλάστρα χρησιμοποιώντας μείγμα τύρφης, άμμου και περλίτη, σε αναλογία 1:1:1. Τοποθετούμε τη γλάστρα σε δροσερό περιβάλλον για να ριζώσει το καινούριο φυτό του φίκου λυράτα. Μετά από 8 εβδομάδες, μπορούμε να μεταφυτεύσουμε το νέο φυτό σε μεγαλύτερη γλάστρα ή απευθείας στο έδαφος.

Εναλλακτικά, μπορούμε να τοποθετήσουμε τα τμήματα βλαστού του φίκου λυράτα μέσα σε ένα βάζο με νερό. Διατηρούμε το βάζο με τα μοσχεύματα για 2-3 μήνες σε φωτεινό μέρος που δεν το χτυπούν οι απευθείας ακτίνες του ήλιου. Μετά από 1 μήνα, τα μοσχεύματα του φίκου θα αρχίσουν να βγάζουν ρίζες και όταν το μήκος τους φτάσει τα 4-5 εκατοστά μπορούμε να τα μεταφυτέψουμε σε γλάστρα ή απευθείας στο έδαφος. Για όλο αυτό το διάστημα, δεν θα χρειαστεί να αλλάζουμε συχνά το νερό παρά μόνο μία φορά το μήνα.

– Πολλαπλασιασμός φίκου λυράτα με εναέριες καταβολάδες

O φίκος λυράτα μπορεί να πολλαπλασιαστεί εύκολα και με τη μέθοδο των εναέριων καταβολάδων. Παίρνουμε ένα πλευρικό βλαστό του φίκου πάχους περίπου 1,5 εκατοστoύ, απομακρύνουμε τα φύλλα από τη μέση του βλαστού και κάνουμε μία μικρή τομή με ένα κοφτερό μαχαίρι. Εκείνο το σημείο στη μέση του βλαστού, το καλύπτουμε με μία σακούλα που έχουμε γεμίσει με φυτόχωμα και άμμο σε αναλογία 2:1. Δένουμε τη σακούλα με τέτοιο τρόπο ώστε το σημείο τομής να είναι μέσα στο μίγμα του χώματος και ποτίζουμε το χώμα στη σακούλα για να διατηρείται υγρό. Μετά από 2-3 μήνες, ο βλαστός του φίκου λυράτα μέσα στη σακούλα θα βγάλει ρίζες. Κόβουμε το κλαδί από το αρχικό φυτό σε σημείο κοντά στις ρίζες, αφαιρούμε τη σακούλα και το φυτεύουμε σε γλάστρα ή απευθείας στον κήπο μας.

11. Κι ένα τελευταίο μυστικό για τον φίκο λυράτα

Στο φυσικό του περιβάλλον, στις τροπικές ζούγκλες της κεντρικής και δυτικής Αφρικής, σε συνθήκες ανταγωνισμού των φυτών, ο φίκος λυράτα αναπτύσσει τις ρίζες του ως επίφυτο πάνω σε κορμούς άλλων δέντρων απορροφώντας θρεπτικά συστατικά και νερό, ενώ παράλληλα η βλάστηση του ξεπερνά σε ανάπτυξη το φύλλωμα των υπόλοιπων δέντρων για να έρθει σε καλύτερη επαφή με τις ηλιακές ακτίνες.