Φυσικά και συνθετικά υλικά για εδαφοκάλυψη στον κήπο

Εδαφοκάλυψη με οργανικά υλικά για να βελτιώσουμε την ανάπτυξη των φυτών μας.

Όταν πηγαίνουμε μία βόλτα στο δάσος, συναντάμε πολλά πεσμένα φύλλα ανάμεσα από τα δέντρα, τα οποία καλύπτουν το χώμα δημιουργώντας ένα φυσικό καφεπράσινο χαλί.

Τα φύλλα σταδιακά αποσυντίθενται, γίνονται οργανικό λίπασμα και αποδίδουν θρεπτικά συστατικά στα δέντρα του δάσους.

Αυτός είναι ένας φυσικός τρόπος εδαφοκάλυψης που προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα στη λειτουργία και στην αειφορία των δασικών οικοσυστημάτων.

Κατά παρόμοιο τρόπο, υπάρχουν είδη εδαφοκάλυψης που μπορούν να εφαρμοστούν στα καλλιεργούμενα φυτά του κήπου μας και σε γλάστρες στο μπαλκόνι για να τα προστατέψουν και να βελτιώσουν την ανάπτυξή τους.

Η εδαφοκάλυψη είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε καλλιέργειες λαχανικών, σε καρποφόρα δέντρα, καθώς επίσης για τη φύτευση αρωματικών και καλλωπιστικών φυτών.

Τι είναι η εδαφοκάλυψη;

Όταν μιλάμε για εδαφοκάλυψη, αναφερόμαστε στην τοποθέτηση διαφόρων υλικών πάνω στην επιφάνεια του χώματος, τα οποία βελτιώνουν τις συνθήκες καλλιέργειας των φυτών.

Στόχος της εδαφοκάλυψης είναι τα φυτά να έχουν καλύτερη ανάπτυξη και καρποφορία.

Η εδαφοκάλυψη μπορεί να γίνει τόσο με φυσικά οικολογικά υλικά, όσο και με συνθετικά υλικά.

Ας δούμε λοιπόν ποια πλεονεκτήματα μας προσφέρει η εδαφοκάλυψη και ποια υλικά χρησιμοποιούμε για εδαφοκάλυψη, χωρίζοντας τα σε δύο κύριες κατηγορίες: φυσικά υλικά για εδαφοκάλυψη και συνθετικά υλικά για εδαφοκάλυψη.

Ποια πλεονεκτήματα προσφέρει η εδαφοκάλυψη;

H εδαφοκάλυψη προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα στην καλλιέργεια των φυτών στο κήπο, από τη μείωση της συχνότητας ποτίσματος, μέχρι τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του εδάφους, την αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων αγριόχορτων, καθώς επίσης την προστασία του εδάφους. Πιο συγκεκριμένα:

• Διατήρηση υγρασίας στο έδαφος

Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα που προσφέρει η εδαφοκάλυψη του χώματος είναι η μείωση της εξάτμισης υγρασίας και η διατήρηση μεγαλύτερης ποσότητας υγρασίας στο έδαφος, κάτι που έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση της συχνότητας των ποτισμάτων. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό ειδικά κατά την καλλιέργεια των κηπευτικών την καλοκαιρινή περίοδο που επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες και έχουμε μεγάλες απώλειες σε νερό λόγω εξάτμισης.

• Ρύθμιση θερμοκρασίας

Τα υλικά εδαφοκάλυψης συντελούν στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του εδάφους και αυτό σε πολλές περιπτώσεις έχει πολύ θετικές επιπτώσεις για την ανάπτυξη των φυτών ειδικά στα αρχικά στάδια μετά την φύτευση. Ανάλογα την εποχή, χρησιμοποιώντας το κατάλληλο είδος εδαφοκάλυψης η θερμοκρασία του χώματος μειώνεται (για προστασία από παγωνιά) ή αυξάνεται (για προστασία των φυτών από τον καύσωνα) μετά την εφαρμογή του υλικού εδαφοκάλυψης.

• Αποφυγή ανάπτυξης ζιζανίων

Με τη χρήση υλικών εδαφοκάλυψης πάνω στο έδαφος, αποφεύγουμε την ανάπτυξη ανεπιθύμητων αγριόχορτων που απορροφούν θρεπτικά συστατικά και νερό από το ριζικό σύστημα των καλλιεργούμενων φυτών και παράλληλα συντελούν σε συνθήκες κακού αερισμού.

• Προστασία του εδάφους

Η στρώση με υλικό εδαφοκάλυψης προστατεύει το έδαφος από διάβρωση λόγω έντονων βροχοπτώσεων ή δυνατών ανέμων που μπορούν να χαλάσουν την δομή του εδάφους και να παρασύρουν το επιφανειακό χώμα. Αυτός ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα μεγαλύτερος την περίοδο του χειμώνα που επικρατούν δυσμενείς καιρικές συνθήκες.

• Προστασία των φυτών από ασθένειες

Η τοποθέτηση στρώσης με υλικό εδαφοκάλυψης εμποδίζει την ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών από τα φυτά του κήπου μας. Ιδιαίτερα, οι καρποί κάποιων λαχανικών όπως η αγγουριά , το πεπόνι και η φράουλα δεν ακουμπούν πάνω στο βρεγμένο έδαφος και έτσι δεν δημιουργούνται σαπίσματα στους καρπούς και υποβάθμιση της παραγωγής.

• Βελτίωση των χαρακτηριστικών εδάφους

Αρκετά φυσικά υλικά εδαφοκάλυψης όπως το κομπόστ, η κοπριά και τα φύκια είναι εδαφοβελτιώτικά υλικά που βελτιώνουν τις ιδιότητες του εδάφους όπως στον καλύτερο αερισμό και συγκράτηση υγρασίας και συγχρόνως λειτουργούν ως φυσικό λίπασμα εφοδιάζοντας με θρεπτικά συστατικά την ανάπτυξη των φυτών.

• Διακοσμητική χρήση

Η τοποθέτητηση υλικών εδαφοκάλυψης όπως η πευκόφλουδα, το χαλίκι και το βότσαλο προσφέρει πολλές διακοσμητικές δυνατότητες για τους κηποτέχνες και τους αρχιτέκτονες τοπίου κατά τον σχεδιασμό κήπων και την φύτευση διάφορων καλλωπιστικών φυτών.

Ποια φυσικά υλικά χρησιμοποιούμε για εδαφοκάλυψη στον κήπο;

Τα κυριότερα φυσικά υλικά που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για εδαφοκάλυψη στον κήπο μας είναι η πευκόφλουδα, τα ροκανίδια, τα πεσμένα φύλλα, τα φύκια, το κομπόστ, η κοπριά, η στάχτη, η τύρφη, τα φύκια και το χαλίκι. Κάθε υλικό έχει τα δικά του φυσικά χαρακτηριστικά και μας προσφέρει διαφορετικά πλεονεκτήματα στον κήπο. Ας δούμε αναλυτικα τα χαρακτηριστικά των κυριότερων φυσικών υλικών εδαφοκάλυψης για να επιλέξουμε αυτό που ταιριάζει για τα φυτά του κήπου μας.

1. Εδαφοκάλυψη με πριονίδι και ροκανίδια

Τα υπολείμματα ξύλου, όπως το πριονίδι και το ροκανίδι, αποτελούν εξαιρετικό υλικό εδαφοκάλυψης, χωρίς υψηλό κόστος και διαθέσιμο σε μεγάλες ποσότητες. Χρησιμοποιούμε υπολείμματα από ξύλα που δεν έχουν υποστεί χημική επεξεργασία, ειδικά αν θέλουμε να το χρησιμοποιήσουμε για εδαφοκάλυψη σε λαχανικά ή καρποφόρα δέντρα. Το πριονίδι αποσυντίθεται σταδιακά και ενσωματώνεται στο χώμα βελτιώνοντας τη δομή του και το κάνει πιο αφράτο, ενώ παράλληλα δεν αφήνει να αναπτυχθούν ανεπιθύμητα αγριόχορτα στον κήπο μας.

2. Εδαφοκάλυψη με πευκόφλουδα

Η πευκόφλουδα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φυσικό υλικό εδαφοκάλυψης για να διακοσμήσουμε παρτέρια και διαδρόμους στον κήπο μας. Πολύ συχνά τοποθετείται γύρω από μεμονωμένα δέντρα και λουλούδια για να τα αναδείξουμε, προσθέτοντας έναν επιπλέον φυσικό τόνο στο σχεδιασμό του κήπου. Η πευκόφλουδα χρησιμοποιείται, επίσης, σε γλάστρες και ζαρντινιέρες στο μπαλκόνι μας, χαρίζοντας ένα όμορφο αισθητικό αποτέλεσμα. Αξιοποιείται και για την αντιμετώπιση ανεπιθύμητων χόρτων, ως φυσικό ζιζανιοκτόνο, καθώς και για τη μείωση της επιφανειακής εξάτμισης του νερού.

3. Εδαφοκάλυψη με στάχτη

Η στάχτη αποτελεί ένα εξαιρετικό φυσικό υλικό που χρησιμοποιούμε στον κήπο, αρκεί να είναι καθαρή από προσμείξεις και να μην έχει υποστεί επεξεργασία με χημικές ουσίες. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη στάχτη για εδαφοκάλυψη σε αρκετές καλλιέργειες λαχανικών όπως στην καλλιέργεια κρεμμυδιού, στην καλλιέργεια σκόρδου, στην καλλιέργεια μαρουλιού και στην καλλιέργεια σπανακιού. Η στάχτη αποτελεί πολύ καλό απωθητικό για τα σαλιγκάρια και τους γυμνοσάλιαγκες, ενώ παράλληλα βοηθά ώστε να μη φυτρώσουν ανεπιθύμητα αγριόχορτα (ζιζάνια). Επιπλέον, με τη σταδιακή ενσωμάτωση της στάχτης στο χώμα, γίνεται εμπλουτισμός του εδάφους σε θρεπτικά συστατικά και οργανική ουσία.

4. Εδαφοκάλυψη με άχυρα

Τα άχυρα είναι ένα ακόμα φυσικό υλικό που βρίσκουμε σε αφθονία από καλλιέργειες σιτηρών και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για εδαφοκάλυψη στον λαχανόκηπο μας. Η εδαφοκάλυψη με άχυρα είναι μία καλή λύση για να μην φυτρώσουν ζιζάνια ανάμεσα από τα φυτά, ενώ με τη σταδιακή αποσύνθεση τους βελτιώνουν τις ιδιότητες του εδάφους και το κάνουν πιο αφράτο και πιο ικανό να κρατά την διαθέσιμη υγρασία. Η τοποθέτηση στρώσης άχυρου θα πρέπει έχει πάχος τουλάχιστον 10 εκατοστών, γιατί το άχυρο σταδιακά “καθίζει” με τον καιρό. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το άχυρο είναι ελαφρύ υλικό και δεν είναι κατάλληλο σε μέρη που επικρατούν δυνατοί άνεμοι.

5. Εδαφοκάλυψη με τύρφη

Η τύρφη είναι ένα πολύ διαδεδομένο φυτικό υλικό που αξιοποιείται για εδαφοκάλυψη στον λαχανόκηπο και σε γλάστρες στο μπαλκόνι. Η τύρφη είναι προϊόν που έχει εξαιρετικές ιδιότητες ως εδαφοβελτιωτικό υλικό, βοηθάει δηλαδή το χώμα μας να συγκρατεί νερό, αέρα και θρεπτικά συστατικά που σε άλλη περίπτωση θα χανόντουσαν από το έδαφος. Σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιήσουμε την τύρφη για την κάλυψη των σπόρων μετά την φύτευση όπως στην περίπτωση του γκαζόν ή κατά την σπορά διαφόρων μυρωδικών όπως μαϊντανό και άνηθο. Όπως και στην περίπτωση του αχύρου, απόφεύγουμε τη χρήση της τύρφης ως υλικού εδαφοκάλυψης σε μέρη που επικρατούν δυνατοί άνεμου καθώς είναι ελαφρύ υλικό.

6. Εδαφοκάλυψη με φύκια

Μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα φύκια που ξεβράζει η θάλασσα και να τα χρησιμοποιήσουμε για εδαφοκάλυψη τόσο στις ανοιξιάτικες όσο και στις φθινοπωρινές καλλιέργειες λαχανικών. Αφού μαζέψουμε τα φύκια από την παραλία, τα ξεπλύνουμε μερικές φορές για να φύγουν τα άλατα ή τα αφήνουμε να τα ξεπλύνει η βροχή. Τα φύκια θα εμποδίσουν το φύτρωμα ανεπιθύμητων χόρτων, ενώ σταδιακά με την αποσύνθεση τους θα προσφέρουν πολύτιμα στοιχεία θρέψης στο έδαφος ως λίπασμα. Τα φύκια περιέχουν μία σειρά από θρεπτικά στοιχεία, ιχνοστοιχεία, υδατάνθρακες και φυσικά διεγερτικά ανάπτυξης όπως οι κυττοκινίνες, οι αυξίνες και τα αμινοξέα.

7. Εδαφοκάλυψη με πεσμένα φύλλα και κομμένο γρασίδι

Τα πεσμένα φύλλα και τα ξερά χόρτα του κήπου μας μπορούν να αξιοποιηθούν για την εδαφοκάλυψη των κηπευτικών, των καρποφόρων δέντρων και των καλλωπιστικών φυτών. Πρόκειται για μία εύκολη και οικονομική λύση εδαφοκάλυψης που βοηθά στη συγκράτηση της υγρασίας στο χώμα, στην ρύθμιση της θερμοκρασίας, καθώς και στην αποφυγή φυτρώματος ζιζανίων. Προσέχουμε ώστε τα πεσμένα φύλλα να μη φέρουν προσβολές από ασθένειες που μπορεί να προκαλέσουν νέες μολύνσεις στα φυτά μας. Αν υπάρχουν άρρωστα φύλλα, πρέπει να απομακρύνονται από τον κήπο.

8. Εδαφοκάλυψη με κοπριά

Η κοπριά μπορεί να χρησιμοποιηθεί για υλικό εδαφοκάλυψης τόσο σε καλλιέργειες κηπευτικών όσο και καρποφόρων δέντρων. Η κοπριά εκτός από την τροφοδοσία των φυτών με θρεπτικά στοιχεία, εμπλουτίζει το έδαφος με οργανική ουσία κάτι που βοηθά στη βελτίωση των φυσικών χαρακτηριστικών του εδάφους, αυξάνοντας τη συγκράτηση νερού, βελτιώνοντας τον αερισμό του χώματος και την αποστράγγιση. Επίσης, η τοποθέτηση κοπριάς ως εδαφοκάλυψη γύρω από τα φυτά κατά την περίοδο του χειμώνα συντελεί και στην αύξηση της θερμοκρασίας του εδάφους κάτι που βοηθά στην αποφυγή του παγώματος των ριζών των φυτών.

9. Εδαφοκάλυψη με κομπόστ 

Το κομπόστ μπορεί να αξιοποιηθεί ως φυσικό υλικό στον κήπο με τα λαχανικά και τα καρποφόρα δέντρα. Το κομπόστ έχει εξαιρετικές εδαφοβελτιωτικές ιδιότητες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον κήπο και σε γλάστρες στο μπαλκόνι ως φυσικό λίπασμα που εμπλουτίζει με θρεπτικά συστατικά και οργανική ουσία το έδαφος. Πάράλληλα, το κομπόστ, βελτιώνει την στράγγιση, τον αερισμό καθώς και την λειτουργία των ωφέλιμων μικροοργανισμών του εδάφους. Η τοποθέτηση μεγάλης ποσότητας κομπόστ για εδαφοκάλυψη, ειδικά σε λαχανικά που μόλις έχουν φυτευτεί, πρέπει να αποφεύγεται, γιατί μπορεί να ξεραθούν άμεσα τα φυτά.

10. Εδαφοκάλυψη με χαλίκι και βότσαλο

Στα υλικά εδαφοκάλυψης συμπεριλαμβάνεται, επίσης, το χαλίκι και το βότσαλο που χρησιμοποιούνται εκτεταμένα στην κηποτεχνία ως διακοσμητικά υλικά. Το χαλίκι και το βότσαλο τοποθετούνται συνήθως πάνω από γεωύφασμα και προσφέρουν μία ιδανική λύση για να μην βγαίνουν αγριόχορτα ανάμεσα από τα καλλωπιστικά φυτά. Παράλληλα, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι υπάρχουν αρκετά διακοσμητικά βότσαλα και χαλίκια σε αποχρώσεις του κίτρινου, του, πράσινου και του κόκκινου που δίνουν άλλη διάσταση στο σχεδιασμό του κήπου μας.

Ποια συνθετικά υλικά χρησιμοποιούμε για εδαφοκάλυψη στον κήπο;

Ας δουμε και τα κυριότερα συνθετικά υλικά που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για εδαφοκάλυψη στον κήπο μας όπως το γεωύφασμα και το νάυλον εδαφοκάλυψης. Ας δούμε αναλυτικα τα βασικά χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες τους για να επιλέξουμε το κατάλληλο για την καλλιέργεια μας.

1. Νάυλον εδαφοκάλυψη 

Για την αντιμετώπιση των ζιζανίων σε καλλιέργειες κηπευτικών χρησιμοποιείται εκτεταμένα σε ετήσια βάση το νάυλον εδαφοκάλυψης. Το νάυλον εδαφοκάλυψης κατασκευάζεται από πλαστικό πολυαιθυλενίου, μαύρο ή λευκό, είναι πιο λεπτό και πιο ελαφρύ από το ύφασμα εδαφοκάλυψης (πολυπροπυλένιο) και έχει αρκετά χαμηλό κόστος. Σε αντίθεση με το ύφασμα εδαφοκάλυψης που διατηρείται για περισσότερα χρόνια, το νάυλον εδαφοκάλυψης τοποθετείται κάθε χρόνο κατά τη φύτευση και χρησιμοποιείται για μία χρονιά.

2. Γεωύφασμα εδαφοκάλυψης

Μια εξαιρετική λύση για την εδαφοκάλυψη των λαχανικών, των καρποφόρων δέντρων αλλά και των καλλωπιστικών φυτών είναι η χρήση γεωυφάσματος. To ύφασμα εδαφοκάλυψης, ή γεωύφασμα όπως συνηθίζεται να λέγεται, είναι ένα ανθεκτικό ύφασμα, συνήθως σε μαύρο χρώμα, που κατασκευάζεται από είδος πλαστικού (πολυπροπυλενίου) για να καλύπτει το έδαφος, εμποδίζοντας τα ζιζάνια να αναπτυχθούν επιτρέποντας στα φυτά μας να έχουν καλύτερη ανάπτυξη και παράλληλα μας απαλλάσσει από καλλιεργητικές εργασίες για την απομάκρυνση των ζιζανίων. Παράλληλα, το γεωύφασμα βοηθά στην συγκράτηση της υγρασίας στο έδαφος λόγω περιορισμού της εξάτμισης.

Κι ένα μυστικό για την εδαφοκάλυψη

Τα συνθετικά υλικά εδαφοκάλυψης συντελούν στην αύξηση της θερμοκρασίας εδάφους, καθώς λόγω πλαστικού και μαύρου χρώματος απορροφούν την θερμή ακτινοβολία του ήλιου και είναι ιδανικά για πρώιμες φυτεύσεις ανοιξιάτικων λαχανικών. Αντίθετα, τα περισσότερα φυσικά υλικά εδαφοκάλυψης προκαλούν την μείωση της θερμοκρασίας του εδάφους γύρω από τα φυτά και είναι ιδανικά για πρώιμες φυτεύσεις φθινοπωρινών λαχανικών.