Τσίκας, ένα τροπικό φυτό που μοιάζει με μικρό φοίνικα

Τσίκας, ένα μικρό καλλωπιστικό με παχύ ίσιο κορμό από τον οποίο διακλαδίζονται ακτινωτά τα στενόμακρα εντυπωσιακά φύλλα του με εκπληκτική συμμετρία.

Γνωστός και ως κύκας ή τσύκας, αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή τροπικά φυτά που συναντάμε σε κήπους, σε πλατείες και πάρκα, καθώς χρησιμοποιείται σε συνθέσεις βραχόκηπων και σε μεσογειακούς κήπους, ενώ πολύ συχνά φυτεύεται μαζί με γκαζόν.

Αν και η όψη του τσίκα (Cycas revoluta) θυμίζει αρκετά φοίνικα, δεν αναφέρεται ως φοινικοειδές, καθώς ανήκει σε διαφορετική οικογένεια φυτών (Cycaceae) και όχι στην οικογένεια Palmaceae που ανήκουν οι φοίνικες.

Συγκεκριμένα, ανήκει στην ομάδα των πτεριδόφυτων, όπως και η φτέρη, και περιλαμβάνεται στα παλαιότερα φυτά της ιστορίας.

Με καταγωγή από την Ιαπωνία, ο τσίκας διαθέτει πολύ αργή ανάπτυξη και φθάνει σταδιακά σε ύψος μέχρι 3 μέτρα, ωστόσο μπορεί να περάσουν και 100 χρόνια για να ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του.

Τα λουλούδια του τσίκα εμφανίζονται μετά το δέκατο έτος του, όπως επίσης οι μικροί κόκκινοι καρποί του.

Tα φύλλα του τσίκα ξεπερνούν σε μήκος και το ένα μέτρο και διαθέτουν σκληρά δερματώδη γυαλιστερά μικρά φύλλα πράσινου χρώματος που έχουν μήκος και 10-15 εκατοστά και καταλήγουν σε ένα μυτερό σκληρό άκρο.

Eκτός από τον κήπο, ο τσίκας μπορεί να φυτευτεί σε γλάστρα στο μπαλκόνι, στην αυλή και τη βεράντα μας, ενώ μπορούμε να τον διατηρήσουμε ακόμα και σαν φυτό εσωτερικού χώρου μέσα στο σπίτι ή το γραφείο μας.

Ας δούμε αναλυτικά τι φροντίδα χρειάζεται ο τσίκας για να τον διατηρήσουμε υγιή και καταπράσινο, ώστε να προσθέσουμε μία εξωτική πινελιά στον κήπο και το μπαλκόνι μας.

1. Σε τι συνθήκες αναπτύσσεται καλύτερα ο τσίκας;

Φυτεύουμε τον τσίκα σε σχετικά ηλιοφανείς και ημισκιερές θέσεις για να έχει πιο πλούσιο και καταπράσινο φύλλωμα.

Σε έντονη ηλιοφάνεια, την περίοδο του καλοκαιριού, τα φύλλα του τσίκα ταλαιπωρούνται και χάνουν το γυαλιστερό τους χρώμα.

Ο τσίκας είναι ανθεκτικός στην ξηρασία και στην αλατότητα του εδάφους και ανήκει στα φυτά που αντέχουν σε παραθαλάσσιες περιοχές, ωστόσο ο έντονος αέρας μπορεί να προκαλέσει σκισίματα στο φύλλωμα του.

Ως τροπικό φυτό, ο τσίκας είναι ευαίσθητος στην παγωνιά του χειμώνα και σε περιοχές της βόρειας Ελλάδας, θα πρέπει να καλύπτεται με ειδικό αντιπαγετικό ύφασμα για προστασία.

2. Πώς φυτεύουμε τον τσίκα σε γλάστρα;

Αν θέλουμε ένα τσίκα σε γλάστρα για το μπαλκόνι ή την αυλή μας, προτιμούμε ημισκιερα σημεία με δυτικό ή ανατολικό προσανατολισμό, σχετικά προφυλαγμένα από δυνατούς ανέμους.

Μπορούμε να διατηρήσουμε τον τσίκα σε φωτεινό σημείο μέσα στο σπίτι ως φυτό εσωτερικού χώρου, αρκεί να μην το κτυπούν οι απευθείας ακτίνες του ήλιου.

Για τη φύτευση του τσίκα, επιλέγουμε γλάστρες, πήλινες ή πλαστικές, διαμέτρου και ύψους περίπου 30-40 εκατοστών, που διαθέτουν τρύπες στη βάση και προσθέτουμε μία στρώση χαλικιών για να εξασφαλίσουμε καλύτερη στράγγιση του νερού κατά το πότισμα.

Χρησιμοποιούμε εμπλουτισμένο φυτόχωμα με θρεπτικά συστατικά για φυτά εξωτερικού χώρου που να διαθέτει περλίτη για καλύτερο αερισμό του χώματος και διατήρηση της υγρασίας.

3. Πόσο συχνά θέλει πότισμα ο τσίκας;

Ο τσίκας θεωρείται ανθεκτικό φυτό σε συνθήκες ξηρασίας και έχει μέτριες ανάγκες σε πότισμα.

Ποτίζουμε τον τσίκα μία φορά την εβδομάδα κατά την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου, δύο φορές την εβδομάδα το καλοκαίρι όταν επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες, ενώ την περίοδο του χειμώνα περιορίζουμε σημαντικά το πότισμα.

4. Κάθε πότε βάζουμε λίπασμα στον τσίκα;

Ο τσίκας έχει ικανοποιητική ανάπτυξη και πράσινο φύλλωμα με μικρές απαιτήσεις σε λίπασμα.

Για φυτά τσίκα που έχουμε στον κήπο, προσθέτουμε πλήρες κοκκώδες λίπασμα στις αρχές της άνοιξης, στις αρχές του καλοκαιριού και στις αρχές του φθινοπώρου.

Αν έχουμε φυτέψει τον τσίκα σε γλάστρα, προσθέτουμε υγρό λίπασμα για πράσινα φυτά μία φορά το μήνα από την άνοιξη ως το φθινόπωρο.

5. Ποια έντομα και ποιες ασθένειες προσβάλλουν τον τσίκα;

Ο τσίκας είναι αρκετά ανθεκτικός σε προσβολές από έντομα και ασθένειες και δε χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα.

Αν παρατηρήσουμε προσβολές από το ψευδόκοκκο (βαμβακάδα) και από κοκκοειδή (ψώρα των φυτών) που συνήθως εμφανίζονται στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, θα χρειαστεί να ψεκάσουμε το φύλλωμα του φυτού με βιολογικό σκεύασμα θερινού πολτού που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα.

6. Γιατί κιτρινίζουν τα φύλλα του τσίκα;

Ένα συχνό πρόβλημα που μπορεί να συναντήσουμε στον τσίκα είναι τα κίτρινα φύλλα.

Τα κιτρινίσματα στα φύλλα του τσίκα, συχνά οφείλονται σε υπερβολικό πότισμα ή σε αντίξοες συνθήκες όπως οι έντονοι άνεμοι.

Κίτρινα φύλλα προκαλεί επίσης η προσβολή από τα έντομα της βαμβακάδας και των κοκκοειδών, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις να είναι σημάδι έλλειψης σιδήρου και ψευδάργυρου.

7. Χρειάζεται κλάδεμα ο τσίκας;

Ο τσίκας δε χρειάζεται κλάδεμα εκτός από την προσεκτική απομάκρυνση των χαμηλότερων φύλλων του που ξεραίνονται από την βάση του κορμού.

Αποφεύγουμε να κλαδέψουμε τα πράσινα φύλλα του μειώνοντας το μήκος τους, καθώς σταματά η ανάπτυξη τους και μειώνεται η καλλωπιστική αξία του φυτού.

8. Πώς γίνεται ο πολλαπλασιασμός του τσίκα;

Λόγω της αργής ανάπτυξής τους, τα φυτά τσίκα έχουν σχετικά υψηλή τιμή στα φυτώρια που κυμαίνεται ανάλογα την ηλικία, το ύψος του φυτού και το μέγεθος της γλάστρας που έχει φυτευτεί.

Μπορούμε να φτιάξουμε τα δικά μας φυτά τσίκα με δύο τρόπους: α) κάνοντας πολλαπλασιασμός με σπόρο και β) κάνοντας πολλαπλασιασμό με παραφυάδες, όπως αναλυτικά περιγράφουμε παρακάτω:

α) Πολλαπλασιασμός τσίκα με σπόρο: Συλλέγουμε τους σπόρους από τους καρπούς του φυτού τσίκα όταν είναι ώριμοι και ανοίξουν, αφαιρούμε το περίβλημα τους και τους αποθηκεύουμε για 10 μήνες ώστε να ωριμάσουν φροντίζοντας να τους καταβρέχουμε κάθε 2 εβδομάδες. Φυτεύουμε τους σπόρους την περίοδο της άνοιξης σε γλαστράκια φυτωρίου που έχουμε γεμίσει με μίγμα φυτοχώματος, άμμου και περλίτη σε αναλογία 2:1:1

β) Πολλαπλασιασμός τσίκα με παραφυάδες: Το φυτό του τσίκα σε αρκετές περιπτώσεις σχηματίζει παραφυάδες αναπτύσσοντας 1-2 δευτερεύοντες κορμούς από τη βάση του φυτού. Απομακρύνουμε τους μικρούς κορμούς από τη βάση τους μαζί με μέρος του ριζώματος και τα φυτεύουμε σε γλαστράκια φυτωρίου που διατηρούμε σε δροσερό περιβάλλον μέχρι να ριζώσουν τα φυτά.

9. Κι ένα μυστικό για τον τσίκα

Οι καρποί του τσίκα είναι τοξικοί και επικίνδυνοι για τον άνθρωπο, για τις γάτες και για τους σκύλους και πρέπει να απομακρύνονται άμεσα καθώς μπορούν να προκαλέσουν δηλητηρίαση.