Aγαύη, συμβουλές φροντίδας για το φυτό αθάνατος

Η αγαύη, γνωστή στη χώρα μας και ως φυτό αθάνατος, είναι ένα εντυπωσιακό και εξαιρετικά ανθεκτικό παχύφυτο που κατάγεται από το Μεξικό και την κεντρική Αμερική.

Χάρη στην επιβλητική της όψη και την αντοχή της στην ξηρασία, η αγαύη είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο. Στη χώρα μας συναντάται παραδοσιακά και με το όνομα “αθάνατος” που αναφέρεται στην μακροζωία του φυτού.

Τα φύλλα της αγαύης είναι στενόμακρα, δερματώδη και θυμίζουν λόγχες που φυτρώνουν σε κυκλική διάταξη από τη βάση του φυτού, σε μορφή ροζέτας όπως τη χαρακτηρίζουν οι βοτανολόγοι.

Οι άκρες των φύλλων της αγαύης συνήθως φέρουν σκληρά αγκάθια, όπως και το γιούκα που ανήκει στην ίδια οικογένεια φυτών. Τα αγκάθια αναπτύσσονται ως φυσικός μηχανισμός προστασίας του φυτού από διάφορα ζώα που θα την κατανάλωναν ως τροφή.

Εκτός από την καλλωπιστική της χρήση, η αγαύη χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο ζάχαρης, καθώς έχει γλυκιά γεύση και είναι πλούσια σε βιταμίνες. Ιδιαίτερα γνωστό είναι και το σιρόπι που παρασκευάζεται από το φυτό.

Στο Μεξικό, η αγαύη αποτελεί τη βασική πρώτη ύλη σε παραδοσιακά αλκοολούχα ποτά, μεταξύ των οποίων και η διάσημη μεξικάνικη τεκίλα που παρασκευάζεται από την μπλε αγαύη.

Το φυτό της αγαύης αποτελεί εξαιρετική επιλογή για όσους ψάχνουν φυτά που αντέχουν σε ξερά και άγονα εδάφη, καθώς επίσης φυτά που αντέχουν στον ήλιο και τη ζέστη. Η αγαύη μπορεί να φυτευτεί σε βραχόκηπο, αλλά και ως μεμονωμένο φυτό στον κήπο ή σε γλάστρα στην αυλή και στο μπαλκόνι.

Ας δούμε αναλυτικά ποια είδη αγαύης μπορούμε να φυτέψουμε, μαζί με χρήσιμες συμβουλές για τη φροντίδα τους, ώστε να απολαμβάνουμε τη μεγαλοπρέπεια της αγαύης στον κήπο μας.

1. Ποια είναι τα πιο γνωστά είδη και ποικιλίες αγαύης;

Υπάρχουν πολλά είδη και ποικιλίες αγαύης για να φυτέψουμε στον κήπο μας. Οι γνωστότερες και πιο ενδιαφέρουσες ποικιλίες που αξίζει να γνωρίζουμε είναι οι εξής:

• Αμερικάνικη αγαύη ή “Αθάνατος” (Agave americana): H πιο κλασική ποικιλία αγαύης που συναντάμε στη χώρα μας, η οποία ζει για αρκετές δεκαετίες. Διαθέτει στενά μακριά λεπτά φύλλα πράσινου χρώματος, που φτάνουν σε μήκος 1,5-2 μέτρων και φέρουν αγκάθια περιφερειακά και στις άκρες του φύλλου. Εξαιρετική ομορφιά έχει και η ποικιλία αμερικάνικη αγαύη πανασέ (Αgave americana variegata) με χαρακτηριστικές κίτρινες λωρίδες στα φύλλα.

• Μπλε Αγαύη (Agave tequilana): Η μπλε αγαύη είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο είδος, καθώς καλλιεργείται για την εξαγωγή του δημοφιλούς ποτού τεκίλα. Φτάνει σε ύψος 2 μέτρων και όπως καταλαβαίνουμε από το όνομα της, η μπλε αγαύη έχει φύλλα μπλε-πράσινου χρώματος. Το φυτό αναπτύσσει ένα κίτρινο λουλούδι, συνήθως πέντε χρόνια μετά την φύτευση του ή αργότερα.

• Αγαύη Foxtail (Agave attenuata): Το συγκεκριμένο είδος αγαύης διαθέτει εντυπωσιακό και μεγαλοπρεπές ασημί-ανοιχτοπράσινο φύλλωμα που διαμορφώνεται σε ροζέτα και θυμίζει λουλούδι που μοιάζει με ουρά αλεπούς. Σε αντίθεση με άλλα είδη αγαύης, το συγκεκριμένο είδος δε φέρει αγκάθια περιφερειακά και στην άκρη των φύλλων.

• Αγαύη Καραϊβικής (Agave angustifolia): Τα φύλλα της αγαύης Καραϊβικής είναι ανοικτοπράσινα με ένα χαρακτηριστικό κρεμ περιθώριο. Αναπτύσσονται σε σχετικά χαμηλό ύψος 60-70 εκατοστών, διαμορφώνοντας μία πυκνή ροζέτα. Εξαιρετικά εντυπωσιακό είναι το λουλούδι της αγαύης Καραϊβικής που ο ανθοφόρος βλαστός φτάνει σε ύψος 3 μέτρων.

• Αγαύη ‘Γλώσσα φάλαινας’ (Agave ovatifolia): Η αγαύη ‘Γλώσσα φάλαινας’ οφείλει το όνομα της στα πλατιά και σαρκώδη γυριστά φύλλα της, πράσινου χρώματος με μπλε ανταύγειες. Αν και το λουλούδι της εμφανίζεται τουλάχιστον δέκα χρόνια μετά την φύτευση της, αξίζει να περιμένουμε καθώς το ύψος του ανθοφόρου βλαστού ξεπερνά τα 4 μέτρα.

• Αγαύη ‘Χταπόδι’ (Agave vilmoriniana): Άλλη μια εντυπωσιακή ποικιλία για τον κήπο μας, η αγαύη ‘Χταπόδι’ διαθέτει εντυπωσιακά φύλλα που θυμίζουν πλοκάμια χταποδιού τα οποία συστρέφονται προς τα μέσα. Και σε αυτή την ποικιλία αγαύης, θα περάσουν τουλάχιστον 10 χρόνια για να βγάλει τα κίτρινα λουλούδια της πάνω σε βλαστό που φτάνει σε ύψος 3-6 μέτρων.

2. Ποιες θέσεις είναι κατάλληλες για την φύτευση της αγαύης;

H αγαύη προτιμά σημεία που διαθέτουν από υψηλή ηλιοφάνεια καθώς δεν έχει πρόβλημα με τις έντονες ακτίνες του ήλιου. Είναι πολύ ανθεκτική στις υψηλές θερμοκρασίες και στην ξηρασία του καύσωνα που δεν καθηλώνουν την ανάπτυξη της.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι ορισμένα είδη αγαύης είναι αρκετά ανθεκτικά και στις χαμηλές θερμοκρασίες. Μόνο σε συνθήκες έντονης παγωνιάς, όταν θερμοκρασία κατεβαίνει κάτω από -10°C, ίσως εμφανιστούν εγκαύματα στο φύλλωμα της.

Μπορούμε να φυτέψουμε την αγαύη σε οποιαδήποτε έδαφος, ακόμα και στο πιο φτωχό και άγονο, αρκεί να έχει καλή αποστράγγιση.

Η αγαύη παρουσιάζει πολύ καλή ανάπτυξη και σε ασβεστώδη εδάφη, ενώ είναι αρκετά ανθεκτική και στην αλατότητα του εδάφους. Για αυτό άλλωστε, μπορούμε να φυτέψουμε την αγαύη σε παραθαλάσσιες περιοχές, χωρίς κανένα πρόβλημα.

3. Πώς φυτεύουμε την αγαύη σε γλάστρα στο μπαλκόνι;

Η αγαύη μπορεί να φυτευτεί σε γλάστρα στο μπαλκόνι ή στην αυλή μας, ωστόσο χρειάζεται προσοχή στο σημείο που θα την τοποθετήσουμε.

Λόγω της ανάπτυξης της που πολλές φορές φτάνει σε πλάτος 2-3 μέτρων, καθώς και των αγκαθιών της στα φύλλα, θα χρειαστεί αρκετό χώρο για να εξασφαλίσουμε την ασφάλεια των μικρών παιδιών αλλά και ενηλίκων.

Σχετικά με τη θέση της γλάστρας στο μπαλκόνι, μπορούμε να την τοποθετήσουμε σε σημεία με νότιο, δυτικό ή ανατολικό προσανατολισμό.

Η αγαύη δεν αναπτύσσει βαθύ ριζικό σύστημα και για την φύτευση της επιλέγουμε γλάστρα που είναι σχετικά ρηχή αλλά αρκετά πλατιά για να αναπτυχθούν αρκετά τα φύλλα της σε μορφή ροζέτας.

Σίγουρα, η γλάστρα θα πρέπει να διαθέτει ύψος 20 εκατοστών και πλάτος τουλάχιστον 30 εκατοστά, ενώ μετά από 2 χρόνια θα χρειαστεί μεταφύτευση σε μεγαλύτερη γλάστρα.

Για να γεμίσουμε τη γλάστρα της αγαύης, χρησιμοποιούμε ειδικό φυτόχωμα για κάκτους και παχύφυτα που βοηθά στην απομάκρυνση του νερού που περισσεύει κατά το πότισμα.

Συμπληρωματικά, μπορούμε να βάλουμε μία στρώση χαλικιών στη βάση της γλάστρας για να εξασφαλίσουμε καλύτερη αποστράγγιση.

4. Πόσο συχνά ποτίζουμε την αγαύη;

Η αγαύη είναι πολύ ανθεκτική στην ξηρασία και μπορεί να αντέξει για αρκετές εβδομάδες χωρίς πότισμα, αν και σταδιακά θα αφυδατωθεί σε αυτές τις συνθήκες χωρίς όμως να ξεραθεί.

Ποτίζουμε την αγαύη, μία φορά κάθε δύο εβδομάδες την περίοδο της άνοιξης και του καλοκαιριού και μία φορά την εβδομάδα την ζεστή περίοδο του καλοκαιριού.

Σε συνθήκες υπερβολικού ποτίσματος και κακής αποστράγγισης, μπορεί να δημιουργηθεί πρόβλημα στη ρίζα της αγαύης και να εμφανιστούν σαπίσματα. Είναι σημαντικό λοιπόν να ποτίζουμε μόνο όταν διαπιστώσουμε ότι έχει ξεραθεί εντελώς το χώμα στη γλάστρα.

5. Πόσο συχνά βάζουμε λίπασμα στην αγαύη;

Η αγαύη επιβιώνει χωρίς λίπασμα ακόμα και στα πιο άγονα εδάφη. Αν έχουμε φυτέψει την αγαύη στον κήπο μας, μπορούμε να προσθέσουμε πλήρες κοκκώδες λίπασμα στις αρχές της άνοιξης και στις αρχές του φθινοπώρου για να ενισχύσουμε την ανάπτυξή της.

Για αγαύες που έχουμε φυτέψει σε γλάστρα στην αυλή ή στο μπαλκόνι μας, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ειδικά λιπάσματα για κάκτους και παχύφυτα. Σε αυτή την περίπτωση, προσθέτουμε κατάλληλο υγρό λίπασμα στις γλάστρες της αγαύης, μία φορά το μήνα, από τα μέσα της άνοιξης ως τις αρχές του φθινοπώρου.

6. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν την αγαύη;

Η αγαύη είναι αρκετά ανθεκτική σε ασθένειες και έντομα και δεν χρειάζεται προληπτική αντιμετώπιση.

Η αγαύη μπορεί να προσβληθεί από διάφορα σκαθάρια που προσβάλλουν την καρδιά του φυτού και λιγότερο από έντομα όπως η μελίγκρα και τα κοκκοειδή που μπορεί να εμφανιστούν στην βάση των φύλλων.

Για την αντιμετώπιση των εντόμων, ψεκάζουμε με βιολογικά σκευάσματα θερινού πολτού και φυσικής πυρεθρίνης.

Επίσης, ένα σημαντικό πρόβλημα για τα φυτά αγαύης, ειδικά για τα πιο νεαρά φυτά που έχουν πιο τρυφερό φύλλωμα, είναι και τα σαλιγκάρια που μπορούν δημιουργήσουν φαγώματα σε διάφορα σημεία στα φύλλα της αγαύης.

Για την αντιμετώπιση των σαλιγκαριών, ένας αποτελεσματικός τρόπος είναι να ρίξουμε στάχτη γύρω από τη ρίζα του φυτού.

7. Με ποιους τρόπους γίνεται ο πολλαπλασιασμός της αγαύης;

Μπορούμε να δημιουργήσουμε νέα φυτά αγαύης με σπόρο, ωστόσο η διαδικασία αυτή απαιτεί πολύ χρόνο, καθώς το φυτό της αγαύης χρειάζεται αρκετά χρόνια για να ανθίσει και να μας δώσει σπόρο.

Ο πιο απλός, εύκολος και γρήγορος τρόπος για να φτιάξουμε τα δικά μας φυτά αγαύης είναι με την μέθοδο του πολλαπλασιασμού με παραφυάδες. Την περίοδο της άνοιξης και του καλοκαιριού, η αγαύη βγάζει μικρές παραφυάδες γύρω από τη ρίζα του φυτού. Ουσιαστικά, πρόκειται για νέα φυτά αγαύης που μοιράζονται το ριζικό του σύστημα με το μητρικό φυτό.

Όταν η παραφυάδα αποκτήσει μήκος 5-10 εκατοστών, μπορούμε να την απομακρύνουμε από το αρχικό φυτό χρησιμοποιώντας ένα κοφτερό μαχαίρι, κόβοντας ένα μικρό μέρος από τη ρίζα έτσι ώστε το καινούριο φυτό της αγαύης να αναπτύξει το δικό του ριζικό σύστημα.

Αφήνουμε την παραφυάδα σε ένα δροσερό σημείο για 4-5 μέρες μέχρι να ξεραθεί η τομή του και στη συνέχεια την φυτεύουμε σε γλαστράκι φυτωρίου χρησιμοποιώντας ειδικό φυτόχωμα για κάκτους και παχύφυτα που διαθέτει καλή αποστράγγιση. Διατηρούμε την παραφυάδα σε δροσερό σκιερό περιβάλλον και ποτίζουμε μία εβδομάδα μετά την μεταφύτευση. Μετά από 5-6 εβδομάδες, μπορούμε να μεταφυτεύσουμε το καινούριο φυτό αγαύης σε μεγαλύτερη γλάστρα ή στην οριστική του θέση.

8. Κι ένα μυστικό για το λουλούδι της αγαύης

Τα περισσότερα είδη αγαύης ανθίζουν μόνο μία φορά, αρκετά χρόνια μετά τη φύτευσή τους, και στη συνέχεια πεθαίνουν. Κατά την ανθοφορία, σχηματίζουν ένα μεγάλο και πολύ δυνατό ανθοφόρο βλαστό που ανάλογα το είδος της αγαύης μπορεί να φτάσει σε ύψος 10 μέτρων. Εκτός από τους σπόρους που δημιουργούν, σχηματίζονται γύρω τους και αρκετές παραφυάδες που σταδιακά αναπτύσσονται σε καινούρια φυτά αγαύης.