Μηλιά: 11 μυστικά για την καλλιέργεια

Η μηλιά είναι από τα πιο δημοφιλή καρποφόρα δέντρα που μας δίνει τα μήλα, τους υπέροχους τραγανούς καρπούς με τη γλυκιά ή υπόξινη γεύση.

Φυλλοβόλο δέντρο που ανήκει στα μηλοειδή, η καλλιέργεια της μηλιάς είναι συγγενές φυτό με την καλλιέργεια της αχλαδιάς και την καλλιέργεια της κυδωνιάς που έχουν πολλά κοινά στην καλλιεργητική φροντίδα.

Στον ελληνικό χώρο, συναντάμε μηλιές σε περιοχές που διαθέτουν ψυχρό χειμώνα ή σχετικό υψόμετρο, ενώ οργανωμένες καλλιέργειες υπάρχουν, κυρίως στη Μακεδονία, στη Θεσσαλία και την Πελοπόννησο.

Η καλλιέργεια της μηλιάς μπαίνει σε καρποφορία, συνήθως, μετά το τέταρτο έτος και διατηρεί την παραγωγική ζωή της, ανάλογα την ποικιλία, για περίπου 40-50 χρόνια.

Εκτός από υπέροχη γεύση, τα μήλα διαθέτουν σημαντική διατροφική αξία, καθώς είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικές ουσίες και βιταμίνες, ενώ ανήκουν στα φρούτα που διαθέτουν χαμηλές θερμίδες.

Ας δούμε αναλυτικά ποιες είναι οι πιο δημοφιλείς ποικιλίες μηλιάς, καθώς και χρήσιμες συμβουλές για την καλλιέργεια τους για να απολαύσουμε νόστιμα και τραγανά μήλα.

1. Ποιες είναι οι πιο γνωστές ποικιλίες μηλιάς που καλλιεργούνται στη χώρα μας;

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες μηλιάς για να επιλέξουμε να φυτέψουμε στον κήπο μας με διαφορετικό σχήμα, μέγεθος και χρώμα καρπού καθώς και εποχή ωρίμανσης.

Οι πιο γνωστές ποικιλίες μηλιάς που καλλιεργούνται στον ελληνικό χώρο και μπορούμε να φυτέψουμε στον κήπο μας είναι οι παρακάτω:

Red Delicious (Starking): Ποικιλία μηλιάς με μεγάλο μέγεθος καρπού, κιτρινο-κόκκινου χρώματος με έντονες κόκκινες ραβδώσεις, συνεκτική σάρκα, γλυκειά και χυμώδης, ωριμάζει στα τέλη Σεπτεμβρίου.

Golden Delicious (Μπανανόμηλο): Ποικιλία μηλιάς με σχετικά μεγάλο μέγεθος καρπού, κιτρινο-πορτοκαλί χρώματος φλοιού και τραγανή αρωματική σάρκα, ελαφρά υπόξινη γεύση που ωριμάζει στα μέσα Σεπτεμβρίου.

Granny Smith (Πράσινο μήλο): Ποικιλία μηλιάς ζωηρής πλαγιόκλαδης ανάπτυξης με μέτριο μέγεθος καρπού, βαθυπράσινου χρώματος, με συνεκτική χυμώδης σάρκα και υπόξινη γεύση, ωριμάζει μέσα στον Οκτώβριο.

Delicious Πιλαφά (Αρκαδίας ή Τρίπολης): Ποικιλία ΠΟΠ μηλιάς, με μεγάλο μέγεθος καρπού, πρασινοκίτρινο φλοιό με κεραμιδί αποχρώσεις και καστανά φακίδια, συνεκτική γλυκιά αρωματική σάρκα που ωριμάζει στις αρχές Οκτωβρίου.

Fuji: Ποικιλία μηλιάς με μεγάλο μέγεθος καρπών, κόκκινου χρώματος με απαλές ρίγες κιτρινοπράσινου χρώματος, τραγανή και χυμώδης σάρκα, γλυκιά γεύση, ωριμάζει από τέλη Σεπτεμβρίου ως τα μέσα Οκτωβρίου.

Φιρίκι όψιμο: Ποικιλία μηλιάς μέτριου μεγέθους, πολύ ανθεκτική, με παχύ πρασινοκίτρινο φλοιό και κόκκινο επίχρωμα με συνεκτική, γλυκιά και αρωματική σάρκα, ωριμάζει τον μήνα Οκτώβριο.

Φιρίκι πρώιμο: Ποικιλία μηλιάς μικρού ή μετρίου μεγέθους, με παχύ πρασινοκίτρινο φλοιό, αφράτη σάρκα και πολύ γλυκιά γεύση που ωριμάζει μέσα στον Αύγουστο.

2. Τι συνθήκες χρειάζεται η καλλιέργεια της μηλιάς για να αναπτυχθεί και να καρποφορήσει;

Η μηλιά είναι κατάλληλο καρποφόρο δέντρο για ορεινές περιοχές καθώς είναι ανθεκτική στο ψύχος και την παγωνιά του χειμώνα.

Αποζητά το χειμερινό κρύο και το υψόμετρο για να μπορέσει να εμφανίσει πλούσια ανθοφορία, να καρποφορήσει και να μας χαρίσει πλούσια συγκομιδή.

Όσο για τα καλοκαίρια, η καλλιέργεια της μηλιάς θέλει σχετικά δροσερό κλίμα για να ευδοκιμήσει και να σχηματίσει νόστιμους και υγιείς καρπούς.

Οι ψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού σε συνδυασμό με έλλειψη υγρασίας στο έδαφος, προκαλεί σημαντική ζημιά στην ποιότητα και την ποσότητα της παραγωγής.

Η μηλιά προτιμά ελαφρύ έδαφος για να φυτευτεί που να διαθέτει καλή αποστράγγιση ώστε να απομακρύνεται το νερό που περισσεύει από το πότισμα και τις βροχοπτώσεις.

Για παράδειγμα, σχετικά επικλινή εδάφη είναι κατάλληλα για φύτευση μηλιάς, καθώς εξασφαλίζουν καλή στράγγιση και καλό αερισμό λόγω ρευμάτων.

3. Πότε φυτεύουμε τις μηλιές και σε τι αποστάσεις;

Κατά την χειμωνιάτικη περίοδο, μπορούμε να προμηθευτούμε από φυτώρια καρποφόρων δέντρων, γυμνόριζα φυτά μηλιάς, δηλαδή δενδρύλλια χωρίς μπάλα χώματος για να φυτέψουμε.

Κατάλληλη εποχή φύτευσης για τα γυμνόριζα δενδρύλλια μηλιάς είναι από τον Δεκέμβριο μέχρι τον Φεβρουάριο, όταν τα δενδρύλλια μηλιάς βρίσκονται σε λήθαργο.

Επιπλέον, υπάρχουν και τα δενδρύλλια μηλιάς σε γλάστρα ή σε σακουλάκι που μπορούν να φυτευτούν καθόλη τη διάρκεια του χρόνου.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι τα γυμνόριζα δενδρύλλια μηλιάς έχουν σημαντικά χαμηλότερο κόστος αγοράς σε σχέση με δενδρύλλια που προμηθευόμαστε σε γλάστρα.

Οι κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης των δέντρων μηλιάς είναι 5-6 μέτρα, ενώ σε πυκνά συστήματα φύτευσης τύπου παλμέττας οι αποστάσεις φύτευσης είναι 2 μέτρα μεταξύ των δέντρων και 4 μέτρα μεταξύ των γραμμών φύτευσης.

4. Πως γίνεται η επικονίαση των ανθών της μηλιάς;

Η επικονίαση των ανθών της μηλιάς γίνεται κυρίως με τις μέλισσες που αναζητούν γύρη και νέκταρ καθώς πετούν από το ένα άνθος στο άλλο και από το ένα δέντρο στο άλλο.

Η φύτευση και άλλων κατάλληλων ποικιλιών μηλιάς, που ονομάζουμε επικονιάστριες ποικιλίες μηλιάς, βελτιώνει την επικονίαση και την καρπόδεση έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε πλουσιότερη παραγωγή μήλων.

5. Πόσο συχνά χρειάζεται πότισμα η καλλιέργεια της μηλιάς;

Η μηλιά χρειάζεται τακτικό πότισμα τους καλοκαιρινούς μήνες, 2 φορές τη βδομάδα, καθώς η ανάγκη για άρδευση και για αύξηση της εδαφικής υγρασίας λόγω ζέστης είναι μεγάλη.

Το πότισμα με σταγόνες είναι το ιδανικό σύστημα ποτίσματος για την καλλιέργεια της μηλιάς, καθώς εξασφαλίζει ομοιόμορφο πότισμα και εξοικονόμηση νερού.

Να σημειώσουμε ότι οι ανάγκες σε άρδευση αλλάζουν ανάλογα με το τύπο του εδάφους που έχουμε και η ποσότητα του ποτίσματος εξαρτάται από το στάδιο ανάπτυξης που βρίσκεται η μηλιά.

6. Τι απαιτήσεις σε λίπασμα έχει η καλλιέργεια της μηλιάς

Η καλλιέργεια της μηλιάς έχει σημαντικές απαιτήσεις σε θρεπτικά για να έχει ικανοποιητική ανάπτυξη φυλλώματος και πλούσια καρποφορία και παραγωγή νόστιμων καρπών.

Προσθέτουμε στις μηλιές βιολογικό λίπασμα πλούσιο σε άζωτο στις αρχές άνοιξης, καθώς και πλήρες βιολογικό λίπασμα αζώτου, φωσφόρου και καλίου στις αρχές του καλοκαιριού.

Για καλύτερη καρπόδεση και καρποφορία, συμπληρωματικά, θα χρειαστεί ψεκασμός στο φύλλωμα της μηλιάς με ιχνοστοιχεία βορίου και ψευδαργύρου για να έχει καλή καρποφορία και παραγωγή.

7. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν την καλλιέργεια της μηλιάς;

Το κυριότερο έντομο που προσβάλλει την μηλιά είναι η καρπόκαψα που δημιουργεί κάμπιες και σκουληκιάζει τα μήλα με αποτέλεσμα να μην τρώγονται ή να μην είναι εμπορεύσιμα.

Για την αντιμετώπιση της προσβολής από καρπόκαψα, μπορούμε να ψεκάσουμε τις μηλιές με βιολογικά εντομοκτόνα όπως το φυσικό πύρεθρο και ο βάκιλος Θουριγγίας.

Σε συνθήκες σχετικής υγρασίας και κακού αερισμού, η μηλιά προσβάλλεται από τις μυκητολογικές ασθένειες του ωιδίου και του φουζικλάδιου που προσβάλλουν φύλλα και καρπούς.

Για να προστατέψουμε δέντρα της μηλιάς από τις συγκεκριμένες ασθένειες, ψεκάζουμε με βρέξιμο θειάφι και υγρό χαλκό σε τακτικά διαστήματα.

Μία από τις πιο συχνές ασθένειες που προσβάλλουν την μηλιά είναι η πικρή κηλίδωση, γνωστή και ως bitter pit, που εμφανίζει χαρακτηριστικές καστανές κηλίδες στο φλοιό των μήλων και ο σχηματισμός σπογγώδους υφής στο εσωτερικό του καρπού.

Για την αντιμετώπιση της πικρής κηλίδωσης στα φύλλα, προσθέτουμε λίπασμα ασβεστίου στο έδαφος και συμπληρωματικά κάνουμε ψεκασμούς με διαφυλλικό λίπασμα ασβεστίου στις μηλιές κατά την περίοδο ανάπτυξης των καρπών.

8. Ποια εποχή και πώς γίνεται το κλάδεμα της μηλιάς;

Το κλάδεμα της μηλιάς γίνεται στα τέλη του χειμώνα από τον Ιανουάριο μέχρι τον Φεβρουάριο πριν αρχίσει η νέα βλαστική ανάπτυξη του δέντρου.

Διακρίνουμε στις μηλιές το κλάδεμα μόρφωσης που γίνεται στα νεαρά δενδρύλλια μηλιάς κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξης και το κλάδεμα καρποφορίας που γίνεται στα μεγαλύτερα δέντρα μηλιάς.

Σε ερασιτεχνικούς κήπους, το πιο διαδεδομένο κλάδεμα διαμόρφωσης είναι το κυπελλοειδές ενώ σε επαγγελματικές καλλιέργειες το πυραμιδοειδές, η άτρακτος, η παλμέτα, η ελεύθερη παλμέτα και ο “οπωρώνας λιβάδι”.

Το κλάδεμα μόρφωσης στις μηλιές έχει σαν στόχο να κατευθύνουμε την βλάστηση και τον καλό σχηματισμό του δέντρου για να εισέλθει σύντομα σε καρποφορία.

Το κλάδεμα καρποφορίας αποσκοπεί στην διατήρηση του σχήματος, αλλά επίσης στον επαρκή φωτισμό και αερισμό του δέντρου και στην ισορροπία μεταξύ της δημιουργίας νέας βλάστησης και της επίτευξης ικανοποιητικής παραγωγής.

9. Πώς γίνεται ο πολλαπλασιασμός της μηλιάς;

Η μηλιά πολλαπλασιάζεται με σπόρο, αλλά τα φυτά που θα προκύψουν θα πρέπει να εμβολιαστούν για να μας χαρίσουν μήλα από την ποικιλία που επιθυμούμε.

Το μπόλιασμα της μηλιάς γίνεται σε διάφορα υποκείμενα καρποφόρων δέντρων μηλιάς που προσφέρουν σχετικά χαμηλότερο ύψος και ταχύτερη εισαγωγή στην καρποφορίας.

Το υποκείμενο περιλαμβάνει το ριζικό σύστημα του δέντρου και το κάτω τμήμα του κορμού, ενώ το εμβόλιο το πάνω τμήμα του κορμού και τους βλαστούς του δέντρου.

Κατάλληλη εποχή για το μπόλιασμα της μηλιάς είναι με κοιμώμενο οφθαλμό τύπου Τ την περίοδο Αύγουστου – Σεπτέμβριου ή με μάτι τύπου Τ την περίοδο Ιούνιου– Ιούλιου.

Εναλλακτικά, μπορεί να γίνει αγγλικός εγκεντρισμός νεαρών δενδρυλλίων μηλιάς τον Φεβρουάριο – Μάρτιο ή υπόφλοιο εγκεντρισμό ενήλικων δέντρων μέσα στον Απρίλιο.

10. Μπορούμε να φυτέψουμε μηλιές σε γλάστρα στο μπαλκόνι;

Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, μπορούμε να φυτέψουμε ποικιλίες μηλιάς σε γλάστρες στο μπαλκόνι που είναι εμβολιασμένα σε νάνα υποκείμενα μηλιάς που έχουν μειωμένη ανάπτυξη, συμαπγές φύλλωμα και πλούσια καρποφορία.

Για τη φύτευση της μηλιάς στο μπαλκόνι, επιλέγουμε γλάστρες, με βάθος και διάμετρο τουλάχιστον 40 εκατοστών, ώστε να αναπτυχθεί το ριζικό της σύστημα.

Προσθέτουμε στη γλάστρα εμπλουτισμένο φυτόχωμα γενικής χρήσης ή ειδικό για καρποφόρα δέντρα, ενισχυμένο με θρεπτικά συστατικά για να μπορέσει να αναπτυχθεί και να καρποφορήσει η μηλιά.

11. Κι ένα τελευταίο μυστικό για την καλλιέργεια της μηλιάς

Η αραίωση των καρπών της μηλιάς όταν εμφανίζεται πολύ μεγάλη παραγωγή βοηθά στην παραγωγή μεγαλύτερων καρπών και στην καλύτερη ωρίμανση τους.