Πώς φτιάχνουμε σπορείο για καλλιέργεια λαχανικών από σπόρο (+video)

Φυτεύουμε λαχανικά από σπόρο για να διατηρήσουμε αγαπημένες ντόπιες και παραδοσιακές ποικιλίες κηπευτικών ή να καλλιεργήσουμε ξεχωριστές νέες ποικιλίες και υβρίδια.

Τα περισσότερα λαχανικά αναπαράγονται με σπόρο που παίρνουμε από τα φυτά όταν ολοκληρώσουν τον βιολογικό τους κύκλο.

Ανάλογα το είδος της καλλιέργειας και την εποχή, μπορούμε να δημιουργήσουμε νέα φυτά από σπόρο στο προστατευμένο περιβάλλον ενός σπορείου και να τα μεταφυτεύσουμε στον κήπο μας όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για την ανάπτυξή τους.

Η δημιουργία σπορείου προσφέρει μοναδικές δυνατότητες στην επιλογή σπόρων και παράλληλα μειώνει σημαντικά το κόστος καλλιέργειας ενός λαχανόκηπου.

Επιπλέον, μας δίνει τη χαρά να παρακολουθήσουμε όλα τα στάδια της ζωής ενός φυτού από τον σπόρο μέχρι την συγκομιδή.

Ας δούμε αναλυτικά, πώς φτιάχνουμε ένα σπορείο, τι υλικά χρειαζόμαστε και ποια βήματα ακολουθούμε από τη σπορά και το φύτρωμα των σπόρων μέχρι τη μεταφύτευση των φυτών στον κήπο.

1. Ποιοι σπόροι λαχανικών φυτεύονται σε σπορείο και ποιοι σπέρνονται απευθείας στον κήπο;

Αρκετοί σπόροι χρειάζονται ειδική μεταχείριση για να βλαστήσουν και δε φυτρώνουν εύκολα όταν σπέρνονται απευθείας στον κήπο. Γι’ αυτό τους φυτεύουμε σε σπορείο, όπου μπορούμε να ελέγξουμε τις συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας που επικρατούν.

Η δημιουργία νέων φυτών σε σπορείο βοηθά, επίσης, να κρατάμε τις κατάλληλες αποστάσεις μεταξύ των φυτών όταν τα φυτεύουμε στο έδαφος, κάτι που δε μπορούμε να ελέγξουμε όταν σπέρνουμε απευθείας στο έδαφος.

– Σπόροι λαχανικών που φυτεύονται συνήθως σε σπορείο:

• Καλλιέργεια ντομάτας, καλλιέργεια πιπεριάς, καλλιέργεια μελιτζάνας
• Καλλιέργεια κολοκυθιού, καλλιέργεια αγγουριού, καλλιέργεια ατζουριού, καλλιέργεια πεπονιού, καλλιέργεια καρπουζιού
• Καλλιέργεια λάχανου, καλλιέργεια μπρόκολου, καλλιέργεια κουνουπιδιού, καλλιέργεια κέιλ, καλλιέργεια γογγυλιού
• Καλλιέργεια μαρουλιού, καλλιέργεια μαϊντανού, καλλιέργεια σέλινου, καλλιέργεια άνηθου

Σε ορισμένες καλλιέργειες μπορεί να γίνει απευθείας σπορά στο χώμα του κήπου μας επειδή έχουν εύκολη φυτρωτικότητα ή επειδή αναπτύσσουν γρήγορα ριζικό σύστημα και δημιουργούνται προβλήματα κατά τη μεταφύτευση από το σπορείο.

– Σπόροι λαχανικών που φυτεύονται συνήθως απευθείας στον κήπο:

• Καλλιέργεια φασολιού, καλλιέργεια κουκιών, καλλιέργεια αρακά, καλλιέργεια ρεβυθιού
• Καλλιέργεια μπάμιας, καλλιέργεια καλαμποκιού, καλλιέργεια ηλίανθου
• Καλλιέργεια παντζαριού, καλλιέργεια καρότου, καλλιέργεια ραπανιού
• Καλλιέργεια σπανακιού, καλλιέργεια αντιδιού, καλλιέργεια ραδικιού, καλλιέργεια σέσκουλου

2. Πότε φτιάχνουμε το σπορείο και ποια είναι η κατάλληλη εποχή για να ετοιμάσουμε τα φυτά;

Για να φτιάξουμε το σπορείο μας την σωστή χρονική στιγμή, θα πρέπει πρώτα να γνωρίζουμε την κατάλληλη εποχή σποράς και φύτευσης του κάθε λαχανικού.

Ανάλογα με το είδος των φυτών που επιλέγουμε για να φυτέψουμε, ξεκινάμε έγκαιρα τη δημιουργία του σπορείου 1-2 μήνες νωρίτερα για να είναι έτοιμα τα νεαρά φυτά και να τα μεταφυτεύσουμε στον κήπο μας την κατάλληλη στιγμή.

Οι καλλιέργειες των λαχανικών χωρίζονται σε λαχανικά που φυτεύουμε την εποχή της άνοιξης (καλοκαιρινά λαχανικά) και λαχανικά που φυτεύουμε την εποχή του φθινοπώρου (χειμερινά λαχανικά).

• Δημιουργία σπορείου για ανοιξιάτικη φύτευση λαχανικών: Αν θέλουμε για παράδειγμα να φυτέψουμε τα νεαρά φυτά λαχανικών μέσα στον Απρίλιο στον κήπο μας, πρέπει ήδη από τον Φεβρουάριο να ετοιμάσουμε το σπορείο και να φυτέψουμε τους σπόρους. Η πρώιμη φύτευση βοηθά στο να έχουμε πρώιμη παραγωγή, λιγότερα ποτίσματα, και μικρότερη έκθεση στους πολύ ζεστούς μήνες του καλοκαιριού.

• Δημιουργία σπορείου για φθινοπωρινή φύτευση λαχανικών: Όταν θέλουμε να καλλιεργήσουμε λαχανικά το φθινόπωρο, θα πρέπει να μεταφυτέψουμε τα σπορόφυτα Σεπτέμβριο-Οκτώβριο. Σε αυτή την περίπτωση, φροντίζουμε να ετοιμάσουμε το σπορείο μας και να φυτέψουμε τους σπόρους των λαχανικών, την περίοδο Ιουλίου-Aυγούστου.

3. Πώς γίνεται η φύτευση των σπόρων;

Για τη φύτευση των σπόρων, χρησιμοποιούμε ειδικούς δίσκους σποράς, κυπελάκια σπορείου και γλαστράκια που μπορούμε να προμηθευτούμε από γεωπονικά καταστήματα. Εναλλακτικά, μπορούμε να δώσουμε νέα πνοή σε ανακυκλωσιμα υλικά που έχουμε διαθέσιμα στο σπίτι και να σπείρουμε σε αυτά.

• Πλαστικά κυπελάκια φυτωρίου: Τα κλασικά πλαστικά κυπελάκια φυτωρίου που συνοδεύονται από βάσεις ή οι πλαστικοί δίσκοι σποράς είναι αρκετά διαδεδομένα καθώς είναι ελαφριά και αρκετά οικονομικά. Επίσης, μπορούμε να βρούμε δίσκους διαφόρων μεγεθών στο εμπόριο όπως 20 θέσεων, 54 θέσεων, 72 θέσεων, 96 θέσεων, 128 ή 144 θέσεων.

• Eιδικούς δίσκους από φελιζόλ: Υπάρχουν ειδικοί δίσκοι από φελιζόλ που είναι επίσης αρκετά ελαφρείς και οικονομικοί, με διαφορετικό αριθμό θέσεων φύτευσης. Επίσης, οι δίσκοι από φελιζόλ έχουν το πλεονέκτημα της επαναχρησιμοποίησης κάτι που μειώνει σημαντικά και το κόστος του σπορείου μας.

• Γλαστράκια από κοκοφοίνικα: Τα κυπελάκια από κοκοφοίνικα έχουν αρκετά πλεονεκτήματα καθώς όχι μόνο αποτελούνται από οικολογικό υλικό, βοηθούν στην καλύτερη ανάπτυξη της ρίζας και φυτεύονται στο έδαφος μαζί με το φυτό. Βέβαια, έχουν υψηλότερη τιμή αγοράς, κάτι που αυξάνει το κόστος του σπορείου μας.

• Ανακυκλωμένα υλικά: Μπορούμε να ανακυκλώσουμε διάφορα υλικά που έχουμε διαθέσιμα για να φυτέψουμε τους σπόρους λαχανικών όπως πλαστικά ποτήρια μιας χρήσης, πλαστικά μπουκάλια και μεταλλικές κονσέρβες, ώστε να μειώσουμε έτσι το κόστος δημιουργίας σπορείου, πέραν του περιβαλλοντικού οφέλους.

4. Tι φυτόχωμα επιλέγουμε για τη φύτευση του σπορείου;

Για να βλαστήσουν οι σπόροι και να μεγαλώσουν, χρειαζόμαστε το κατάλληλο υπόστρωμα φύτευσης που να εξασφαλίζει γρήγορο φύτρωμα του σπόρου και ζωηρή ανάπτυξη υγιών φυτών.

Επιλέγουμε ειδικό φυτόχωμα για σπορείο που να διαθέτει επιθυμητά χαρακτηριστικά, όπως καλό αερισμό, συγκράτηση υγρασίας και υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά για ριζοβολίας και ανάπτυξη.

Αν θέλουμε να σπείρουμε μεγάλο αριθμό φυτών και να μειώσουμε το κόστος της δημιουργίας σπορείου, μπορούμε να φτιάξουμε το δικό μας υπόστρωμα φύτευσης ανακατεύοντας τύρφη, κομπόστ και περλίτη σε αναλογία 3:1:1.

5. Τι σπόρους επιλέγουμε για να φυτέψουμε στον κήπο μας;

Η δημιουργία σπορείου μας επιτρέπει να χρησιμοποιήσουμε σπόρους της αρεσκείας μας.

Επιλέγουμε ποικιλίες που διαθέτουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που θέλουμε, ώστε στη συνέχεια να τους διατηρούμε κάθε χρονιά. Προτιμούμε σπόρους από καλές και αποδοτικές ποικιλίες που να έχουν καλή προσαρμογή στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής μας.

Μπορούμε να κρατήσουμε σπόρο από ντόπιες και παραδοσιακές ποικιλίες λαχανικών που παράγουν νόστιμους καρπούς ή νέες ποικιλίες που διαθέτουν επιθυμητά χαρακτηριστικά και τις οποίες προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα.

6. Ποιες είναι οι κατάλληλες συνθήκες για τη βλάστηση των σπόρων στο σπορείο μας;

Το σπορείο χρειάζεται σταθερή θερμοκρασία γύρω στους 20-25°C και υψηλή σχετική υγρασία για να φυτρώσουν πιο γρήγορα οι σπόροι.

Αφού φυτρώσουν οι σπόροι, φροντίζουμε τα νεαρά σπορόφυτα να έχουν έκθεση στον ήλιο, αποφεύγοντας όμως την έντονη ηλιοφάνεια του μεσημεριού.

Κατά το στάδιο της βλάστησης, το σπορείο θα πρέπει να εξασφαλίζει και καλό αερισμό των φυτών για να μην αναπτυχθούν ασθένειες που προσβάλλουν τα νεαρά φυτά. Είτε έχουμε ένα μικρό σπορείο που χωράει λίγα νεαρά φυτά, είτε ένα μικρό θερμοκήπιο, είναι απαραίτητο να υπάρχουν έστω μικρά ανοιχτά μέρη για να επιτυγχάνεται ο απαραίτητος αερισμός.

Τέλος, είναι σημαντικό να εξασφαλίσουμε την αντιπαγετική προστασία των φυτών του σπορείου για τις κρύες νύχτες καθώς και την ηλιοπροστασία του τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού όταν ετοιμάζουμε τα φυτά φθινοπωρινής φύτευσης.

7. Ποια είναι τα βασικά βήματα για να φυτέψουμε τους σπόρους;

Για να φυτέψουμε τους σπόρους των λαχανικών και να φτιάξουμε το δικό μας σπορείο ακολουθούμε τα παρακάτω βασικά βήματα:

• Eξασφαλίζουμε ότι τα κυπελλάκια φυτωρίου ή τα ποτηράκια που θα χρησιμοποιήσουμε έχουν τρύπα αποστράγγισης στη βάση τους για να φεύγει το νερό.
• Γεμίζουμε τα γλαστράκια με χώμα αφήνοντας περιθώριο 1-2 εκατοστό από την κορυφή ανάλογα τον σπόρο που φυτεύουμ
• Τοποθετούμε τον σπόρο πάνω στο χώμα με μία λαβίδα ή με τα δάχτυλα του χεριού μας. 
• Συμπληρώνουμε χώμα, με νέα στρώση φυτοχώματος ώστε το βάθος φύτευσης του σπόρου να είναι διπλάσιο από τη διάμετρο του.
• Σκεπάζουμε τα γλαστράκια με ένα διάφανο υλικό ή τα τοποθετούμε μέσα σε ένα μικρό θερμοκήπιο καθώς για να βλαστήσουν οι σπόροι, χρειάζονται συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας και υγρασίας.
• Διατηρούμε το σπορείο σε φωτεινό σημείο και σε θερμοκρασία περίπου 20οC, για να φυτρώσουν πιο γρήγορα οι σπόροι.
• Ποτίζουμε απαλά κάθε 2 μέρες με ένα ψεκαστηράκι καθώς εξασφαλίζει ψιλή διασπορά του νερού και δεν παρασύρει το χώμα που καλύπτει το σπόρο.

View this post on Instagram

A post shared by Τα Μυστικά του Κήπου (@mistikakipou)

8. Πόσο χρόνο θέλουν οι σπόροι των κηπευτικών για να φυτρώσουν;

Κατά τη φύτευση του σπορείου, θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη ότι ορισμένοι σπόροι κηπευτικών φυτρώνουν πιο γρήγορα από κάποιους άλλους.

Για παράδειγμα, στις ανοιξιάτικες καλλιέργειες κηπευτικών, ο σπόρος της ντομάτας ή της πιπεριάς φυτρώνει αργότερα από τον σπόρο του κολοκυθιού και του αγγουριού.

Αντίστοιχα, στα λαχανικά φθινοπωρινής φύτευσης, ο σπόρος του μαρουλιού φυτρώνει πολύ πιο γρήγορα από το σπόρο του λάχανου και του κουνουπιδιού.

9. Τι συμβαίνει όταν δε φυτρώνουν οι σπόροι, αργούν να φυτρώσουν ή έχουν μικρό ποσοστό επιτυχίας στο φύτρωμα;

Η βλάστηση και το “ξύπνημα” των σπόρων από τον λήθαργο είναι μία πολύπλοκη φυσική διεργασία που απαιτεί συγκεκριμένες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας για κάθε σπόρο.

Οι πιο συνηθισμένες αιτίες που δημιουργούν προβλήματα στο φύτρωμα των σπόρων σχετίζονται με το πότισμα του σπορείου, τη θερμοκρασία που επικρατεί κατά την σπορά, την ικανότητα απορρόφησης οξυγόνου, καθώς επίσης την αποθήκευση και την ηλικία του σπόρου.

10. Πότε είναι έτοιμα τα φυτά για να μεταφυτευθούν από το σπορείο στον κήπο;

Τα νεαρά φυτά λαχανικών του σπορείου μας είναι έτοιμα για μεταφύτευση στον κήπο ή σε γλάστρες στο μπαλκόνι μας όταν έχουν σχηματίσει 3-4 φύλλα και ικανοποιητικό ριζικό σύστημα.

Ανάλογα τις συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας και φωτισμού που επικρατούν στο σπορείο μας που καθορίζουν το ρυθμό ανάπτυξης των νεαρών κηπευτικών, συνήθως μεταφυτεύουμε 6-10 εβδομάδες μετά την φύτευση των σπόρων.

11. Kι ένα τελευταίο μυστικό για την δημιουργία σπορείου

Αν τα νεαρά φυτά του σπορείου έχουν λεπτό βλαστό και κίτρινα φύλλα, αυτό σημαίνει έχουν ανάγκη από περισσότερο φως για να δυναμώσουν. Aν διατηρούμε τα φυτά μέσα σε σκοτεινό χώρο ενός δωματίου ή μιας αποθήκης, πρέπει άμεσα να τα βγάλουμε σε πιο ηλιόλουστη θέση.